Cultuur

Com-12 als utopisch-realistische thuisbasis voor ‘De Goddelozen’

De Goddelozen/Gerard Verhoogt
Foto’s/Bart van Overbeeke
Videostills/De Kwekerij

Speciaal voor de TU/e ontwikkelde theatergroep De Kwekerij de lustrumvoorstelling ‘De Goddelozen’. Bezoekers van het stuk kunnen ronddwalen in de fictieve stad Com-12, waarvan zij de aspirant-bewoners zijn. In de stad speelt zich een aantal vreemdsoortige en toch niet onmogelijke gebeurtenissen af. ‘De Goddelozen’ gaat morgen, vrijdag 14 april, in première en is -tweemaal daags- te zien tot 22 april.

‘De Goddelozen’, een productie van De Kwekerij (zie kaderstuk), speelt zich af in een toekomstige, utopische stad. Tegelijkertijd is Com-12 realistisch genoeg om niet te ver van onze wereld en tijd verwijderd te zijn. Het publiek dat ‘De Goddelozen’ bezoekt, vormt de aspirant- bevolking van Com-12, waarvan de naam naar de term ‘commune’ verwijst. Com-12 wordt geregeerd door een nieuwe, sterke leider. Hij heeft de stad ingericht als de nieuwe heilstaat, waar harmonieus samenleven het -opgelegde- streven is. Het publiek mengt zich onder de huidige bewoners, die gespeeld worden door zestig figuranten, in leeftijd variërend van tien tot tachtig jaar.
De titel van het theaterstuk verwijst naar een toekomstige maatschappij waarvan de bewoners totaal ontworteld zijn van hun oorsprong en niet meer weten waar ze vandaan komen. Ze worden overheerst door grote concerns die hun behoefte bepalen. Kortom: het zijn mensen zonder ziel.
In de openingsscène houdt de leider -begeleid door veel licht- en geluidsgeweld- een toespraak en verwelkomt hij de aspirant-bewoners. Hij spreekt van saamhorigheid, harmonie en vrede. Individualisme is uit den boze; dat maakt mensen alleen maar eenzaam. Bovendien is individualisme maar lastig voor hem en zijn ordetroepen. Want om harmonie af te dwingen, heeft hij een Big-Brotherachtige controle ingesteld. Een onverwachts en spectaculair voorval tijdens de speech zorgt ervoor dat de mensenmassa in paniek uiteenstuift. De bewoners blijven alleen en verdwaasd achter, mede door de dictatuur van de harmonie, waardoor ze alles in Com-12 gedwee ondergaan. Een uitzondering daarop vormen de leden van de underground, die ook in de stad rondlopen.

Pyraprop

Vervolgens nodigt een voice-over, die als gids fungeert, de aspirant-bewoners uit om de stad te bezoeken. Daar zijn diverse locaties te bezichtigen, zoals de rechtbank waar een proces loopt tegen iemand die totaal doorgedraaid is door alle bureaucratie. Het publiek kan die ervaring overigens zelf opdoen in het Bureaucratisch Labyrint. In het laboratorium kunnen bezoekers een one-minute-experience opdoen, maar ook deelnemen aan een virologisch experiment of inloggen op het gedachtesysteem van Com-12.
‘De Goddelozen’ kent een eigen taal, met woorden als minteksysteem, peri-energie, disloc -iemand die van het Com-12-systeem is ontkoppeld, een dissident dus- en Pyraprops, de agenten van het systeem. Daarnaast is er een ‘kas’ waar kinderen uitgebroed worden, die vorm kreeg in een videowall van Gonny Jüngst. Hierin zijn broedsbloemen te zien, vertolkt door twaalf figuranten die bezwangerd zijn met het superzaad van de leider.

De kinderen die deze dames baren, kunnen weer door de burgers van Com-12 geadopteerd worden, daartoe gestimuleerd door reclameboodschappen. Verder is er nog een emo-finetuning-centrum, maar wat daar gebeurt, blijft nog even geheim.

De locaties zijn allemaal op een eigen, aparte manier aangekleed. Een aantal is gemaakt van materiaal dat ter plekke gevonden is. Zo zijn de contouren van de rechtszaal gemaakt van blauwe doeken die in de kelders zijn gevonden. In de W-hal, de locatie waar het theaterstuk wordt gespeeld, en elders zijn tientallen archiefkasten verzameld waarmee het Bureaucratisch Labyrint is gemaakt

Multimediaal

De Kwekerij bestaat inmiddels tien jaar. Regisseur en artistiek leider Joris van Midde studeerde in 1994 af aan de Academie voor Drama, die toen nog in Eindhoven gehuisvest was. Ook De Kwekerij had haar thuisbasis oorspronkelijk in Eindhoven, maar verhuisde drie jaar geleden naar Tilburg. Van Midde: “Sinds 2003 maken we multidisciplinaire en multimediale producties, die we op steeds wisselende locaties spelen. En in Tilburg is het politieke en culturele klimaat beter voor ons, juist omdat alle kunstdisciplines daar goed vertegenwoordigd zijn en door de gemeente gestimuleerd worden. Bovendien zijn er goede banden met theater De Nieuwe Vorst in Tilburg”.
In hoeverre onderscheidt de lustrumvoorstelling voor de TU/e zich van vorige stukken? Van Midde: “De laatste jaren hanteerden we het concept dat het publiek rondgeleid wordt door een voorstelling. Nu, bij ‘De Goddelozen’, kan het publiek vrij door de stad rondwandelen. Bezoekers krijgen niet echt een verhaal met een kop en staart te zien. Je kunt het het beste vergelijken met toeristen die ‘s nachts door een vreemde stad dwalen en in allerlei situaties terechtkomen. Het stuk houdt het midden tussen een theater en museum. Het is ook geen theatrale voorstelling. Eén van de bronnen was natuurlijk George Orwell met zijn boek ‘1984’. Maar altijd belicht met een absurdistisch en tegelijk poëtisch trekje”.
Net zoals bij elke productie van De Kwekerij zijn specialisten uit diverse disciplines betrokken: componisten, beeldend kunstenaars, sounddesigners en choreografen. Hoe zijn de diverse kunstdisciplines goed in te passen in het geheel? Van Midde: “Op de diverse locaties die in het stuk de revue passeren, is hun werk te zien; soms alleen als decor, dan weer als autonoom kunstwerk, zoals bij de muzikale lampen op de gaanderij.

Het thema van de stad heeft De Kwekerij al vaker gehanteerd. Eén van de redenen daarvoor is dat het een mooi alibi is voor het verhaal, waarin alle disciplines goed tot hun recht komen. Bovendien kunnen belangrijke en actuele thema’s worden behandeld, zoals de bureaucratie en de verzorgingsstaat. Alle kunstenaars zijn er ook vanaf het begin bij betrokken geweest, waarbij de locatie steeds het uitgangspunt was voor het te maken werk. Uitgangspunt is ook om zoveel mogelijk bestaande materialen uit de omgeving te gebruiken”.

De Kwekerij was al eerder op het TU/e-terrein te zien met de spraakmakende voorstelling ‘Nuttelozen van de Nacht’ -in het Gaslab bij Studium Generale- en ‘Diesel I’ en ‘Diesel II’ op het Virus-festival./.

De Kwekerij bestaat uit Gonny Jüngst (video), Vincent Vriens (video), Hans Maas (acteur/schrijver), Leon de Waal (acteur/schrijver), Batja ten Kortenaar (choreografe/danseres), Jeroen Strijbos (componist), Rob van Rijswijk (componist), Tsjipke Deuzeman (beeldend kunstenaar), Wilco Alkema (sounddesigner), Joris van Midde (regisseur/artistiek leider), Leon van Egmond (productie/runner) en Bregje Delrue (zakelijke leiding).
De voorstelling ‘De Goddelozen’ wordt tweemaal per avond gespeeld, van donderdag 13 (try-out) tot en met zaterdag 15 april en van donderdag 20 tot en met zaterdag 22 april. Aanvangstijden: 19.45 uur en 21.45 uur.

Kaarten kosten 7,50 euro; studenten betalen vijf euro. Kaarten zijn van maandag tot en met donderdag, van 12.30 tot 17.00 uur, te koop bij het bureau Studium Generale, kamer 2.02 in het Auditorium. Reserveren kan op dezelfde dagen en tijden via tel. (040) 2472070. Gereserveerde kaarten kunnen op voorstellingsdagen tot een half uur voor aanvang worden afgehaald.

Kijk voor meer informatie op www.dekwekerij.nl en www.tue.nl/sg.