De deeltjesversneller singletron in het Cyclotrongebouw wordt gedeeltelijk verhuurd aan MiPlaza, een onderdeel van Philips Research dat hoogwaardig onderzoek faciliteert. AccTech BV, onderdeel van de TU/e-holding, sloot daarover een overeenkomst met Philips op donderdag 15 juni. Hierdoor betaalt Philips een belangrijk deel van de exploitatiekosten.
Philips heeft zelf al een deeltjesversneller, maar deze is reeds twintig jaar oud en op termijn toe aan vervanging. Het onderhoud en de vervanging van het apparaat kosten veel geld en manuren, die het bedrijf liever uitbesteedt. AccTech exploiteert het cyclotron voor de productie van radio-isotopen door derden en het singletron voor onderzoek op het gebied van nucleaire analysetechnieken voor de TU/e.
Hoewel het singletron niet de enige deeltjesversneller in Nederland is, ligt de keuze voor de TU/e-campus voor de hand, vertelt Jurgen van Berkum, afdelingschef van de Surface and Thin Film Analysis Group van Philips Research. “De campus is dichtbij, onderzoekers van Philips Research komen hier ook zelf metingen doen. Bovendien hebben we vertrouwen in de kennis en de kunde van de mensen hier en is de apparatuur modern.”
In het singletron worden heliumkernen in één keer versneld naar vier procent van de lichtsnelheid. Dit gebeurt in een grote tank, waarin elektrische velden worden gecreëerd tot drie miljoen volt. Via lange buizen worden de deeltjes gestuwd richting een trefplaat met het te analyseren materiaal. Het signaal van de verstrooide heliumkernen geeft vervolgens informatie over de stof op microniveau.
Filmpjes
Het deel van de deeltjesversneller dat nu aan Philips ter beschikking staat, is speciaal aangepast voor het soort materiaalonderzoek dat het bedrijf er wil uitvoeren. Met de meetopstelling zijn dunne materiaalfilmpjes, bijvoorbeeld een coating op een lamp of een zonnecel, hoogst nauwkeurig te analyseren in een kortere tijd dan voorheen. Waar eerst enkele uren nodig waren voor het verwisselen van een trefplaat, kost dat nu nog maar vijf tot tien minuten.
“Een dergelijke meetopstelling werd hier al jaren gebruikt voor wetenschappelijk onderzoek, maar was niet geschikt om op grote schaal analyses te produceren”, zegt prof. dr. Martien de Voigt, directeur van AccTec BV. “We kunnen nu veel preparaten verwerken in korte tijd.”
Het delen, of beter gezegd (ver)huren van hoogwaardige onderzoeksfaciliteiten, is voor innovatieve onderzoeksinstanties bijna onvermijdelijk, vertelt Theun Baller, senior vice-president van Philips Research. “Het is een trend in heel Europa. Het zorgt voor een efficiëntere exploitatie van een nieuwe faciliteit als de deeltjesversneller. Philips hoeft zo niet veel in één keer te investeren en heeft toch de continuïteit van een techniek.”
Hoeveel geld met de overeenkomst is gemoeid, houden de betrokkenen voor zich. In elk geval zou de vervanging van de eigen deeltjesversneller Philips ongeveer één miljoen euro kosten; dat bedrag wordt nu over meerdere jaren uitgesmeerd door de overeenkomst met AccTec. De overeenkomst geldt voor vier jaar met de mogelijkheid tot verlenging./. |