Eindhoven tweede bij Milieuprijs Hoger Onderwijs

van D e R edactie & K ees V ersluis H OP

Van alle Nederlandse studenten krijgen Delftse bouwkundigen het groenste onderwijs. De Delftse studiegroep Stadsontwerp & Milieu (SOM) heeft vorige week hiervoor de Milieuprijs Hoger Onderwijs ontvangen. De TUE, met het Centrum voor Technologie voor Duurzame Ontwikkeling (TDO), en de universiteiten van Twente en Wageningen grepen naast de prijs van honderdduizend gulden.

Alle tweedejaars studenten Bouwkunde in Delft volgden tot voor kort een verplicht studieblok van 320 uur over milieuvriende-lijke bouwtechnieken. Sinds kort heeft SOM het milieuonderwijs zelfs over meerdere verplichte blokken uitgesmeerd. SOM-voorzitter prof.ir. Kees Duijvestein had daarom wel een beetje gerekend op de eerste Milieuprijs Hoger Onderwijs. ‘We zijn al vanaf 1978 bezig en wisten dus dat we een ruime kans maakten.’

Eindhoven liep de prijs net mis. In tegenstelling tot Delft kunnen in Eindhoven àlle studenten groen onderwijs volgen. Een sterk punt, volgens de jury onder leiding van oud-milieuminister Hans Alders. Maar omdat deze vakken nog niet verplicht zijn, koos de jury uiteindelijk voor Delft. Werktuigbouwkunde in Twente en dierlijke productiesystemen in Wageningen waren eveneens genomineerd.

Recycling

De Milieuprijs is ingesteld door de ministers De Boer (Milieu) en Ritzen en is bedoeld voor ‘norma-le’ opleidingen. Speciale milieustudies dongen dus niet mee naar de prijs. Er waren zestien inzendingen, van technische studies tot letteren en rechten. Opmerkelijk is dat de jury alleen de technische universiteiten en Wageningen had genomineerd voor de prijs. Volgens Alders hebben de andere opleidingen wel grote plannen; maar daar zijn nog geen concrete projecten uit voortgekomen. De Delftse winnaars willen een deel van het geld gebruiken voor gratis verstrekking via Internet van zogenaamde ecodesign tools. Dit zijn rekenmodellen die de geluids-dichtheid en energie- en waterbe-sparing van bouwkundige ontwerpen berekenen. Het programma is al bijna klaar. Duijvestein: ‘Het was de bedoeling het programma te verkopen, maar nu stellen we het voor iedereen gratis beschikbaar.’

Overigens heeft de TUE op het gebied van milieuonderzoek onlangs een grote slag geslagen. Op 3 april heeft het ministerie van Economische Zaken de contracten ondertekend voor het uitvoeren van het project Recycling van consumentenelektronica via het ontwikkelen van alternatieve scheidingsmethoden en het opti-maliseren van productontwerp en bedrijfsvoering. Het project richt zich op het verwerken van afgedankte apparaten uit de consumentenelektronica, zal vier jaar in beslag nemen, en gaat in totaal bijna 1,6 miljoen gulden kosten. De TUE neemt het grootste deel van het projectwerk op zich: voor bijna 1,1 miljoen gulden, afkomstig van de overheid. Omdat het zwaartepunt van het onderzoek bij de TUE ligt, zal de coördinatie bij TDO komen te liggen.

Economisch belang

De consumentenelektronica zorgt voor een flinke toename van zwa-re metalen in het milieu. Het pro-ject levert een bijdrage aan het oplossen van de milieuproblemen door de cyclus voor zware metalen verder te sluiten. Behalve dit milieubelang is er ook een economisch belang. Het zal namelijk niet lang meer duren voordat de wet op de terugnameplicht van kracht wordt. Vanaf dat moment zijn elektronicaproducenten ver-antwoordelijk voor het verwerken van hun producten. Aangezien de marges in de branche klein zijn, moet het verwerken op een zo goedkoop mogelijke wijze gebeuren. Het beter scheiden van zware metalen en het opnieuw bruikbaar maken van componenten en materialen zorgt voor het terugdringen van de kosten in dit traject. De TUE slaat met het onderzoek in dit project een nieuwe weg in: het gaat niet zozeer om het scheiden van metalen - daar is al het nodige onderzoek aan verricht, maar om het optimaliseren van het verwerken van kunststoffen. Zowel de onderzoekers als de verwerkende industrie verwachten dat daardoor het probleem van zware metalen in het milieu op een veel elegantere en betere wijze opgelost kan worden.

Logistiek

Een ander probleem dat opgelost moet worden in dit project ligt op het gebied van logistiek. Technische, maar vooral ook economische succeskansen van de verwerking van afgedankte consumentenelektronica zullen vooral ook bepaald worden door de grootte en samenstelling van de verschillende productstromen en de methoden van logistiek en bedrijfsvoering die hierbij mogelijk zijn. De TUE zal nieuwe, geoptimaliseerde systemen van bedrijfsvoering en logistiek ontwerpen vanuit een milieutechnisch en bedrijfseconomisch oogpunt. De resultaten van de hierboven omschreven onderzoeken zullen informatie opleveren die gebruikt kan worden bij het ontwerpen van consumentenelek-tronica.

Uiteindelijk moet, om de cyclus zover mogelijk te sluiten, een optimale afstemming plaatsvinden tussen het productontwerp aan het begin van de levenscyclus en de recyclingindustrie aan het einde ervan. Het vertalen van de onderzoeksresultaten in algemene ontwerpconcepten en regels zal gebeuren aan de TU Delft. Ook TNO zal, in een later stadium, bij dit gedeelte van het onderzoek betrokken worden.

Het College van Bestuur van de TUE hecht grote waarde aan het project en heeft additionele middelen ter beschikking gesteld voor het onderzoek bij de faculteit Elektrotechniek. Dit onderzoek zal zich vooral richten op het ontwerpen van elektronicacom-ponenten, rekeninghoudend met de ‘einde-leven-fase’ van de consumentenelektronica.