Javed Khan, half Grieks, half Indiaas, studeerde Informatica in Griekenland. Na drie jaar werken kwam hij naar Nederland om de post-Master User System Interaction aan de faculteit Industrial Design te gaan doen. Zijn promotie-onderzoek naar family awareness-systemen deed hij bij de vakgroep User Centered Engineering.

Khan begon zijn onderzoek in 2004. Nieuwe media speciaal voor sociaal gebruik, zoals Facebook, Twitter en Picasa, waren in opkomst. Khan: “Ik vroeg me af: hebben we eigenlijk nog wel meer nodig? Hebben mensen onvervulde communicatiebehoeften?” Khan interviewde twintig Nederlandse ouders. “Toen zag ik dat er inderdaad een onvervulde behoefte was, vooral aan informatie over het leven van kinderen in de basisschoolleeftijd. Uit literatuurstudie kwam bovendien naar voren dat ook het kind er behoefte aan heeft dat zijn ouders weten wat hij allemaal doet. Het is zelfs zo dat kinderen die zich bewust zijn van de belangstelling van hun ouders, het beter doen op school. Dat versterkte mijn interesse.”

Khan ontwikkelde vervolgens een simpel prototype van een systeem waarmee ouders op afstand kunnen zien wat hun kind op dat moment op school aan het doen is: SchoolAware. Op de internationale basisschool in Eindhoven plaatste Khan een computer met Bluetooth in het klaslokaal. Vijf kinderen kregen een Bluetooth-ontvanger in hun broekzak. Ouders konden op die manier zien of hun kind in de klas aanwezig was. Bovendien konden ze zien wat er op het programma stond, bijvoorbeeld rekenen of voorlezen. Dat gaf ouders de gelegenheid om aan het eind van de dag te kunnen vragen hoe het gegaan was bij rekenen of waarom het kind niet buiten had gespeeld in de pauze.

Voor communicatie tussen ouders onderling ontwierp hij FamilyAware: een systeem waarbij partners globaal van elkaar kunnen zien waar ze zich bevinden en wat ze aan het doen zijn. “Door middel van Wifi-access points, gekoppeld aan een database met plaatsaanduidingen (bijvoorbeeld kinderdagverblijf, werk, lunch) wordt informatie doorgegeven over waar je je bevindt. Niet zozeer in welk gebouw je zit, maar plaats in de zin van werk. Ik kan bijvoorbeeld ook de kantine van het Auditorium instellen als ‘werk’ als ik daar vaak afspraken heb. Verder heb ik een applicatie ontwikkeld die kan zien welke afspraak er op dat moment in de Outlook-agenda staat en ook is zichtbaar of iemand typt of de muis beweegt.” Dus als je ziet dat je vrouw achter haar computer zit, dan kun je besluiten om een email te sturen omdat ze die waarschijnlijk snel zal lezen. Zit ze in de kantine, dan kun je beter even de telefoon pakken.

Natuurlijk rijst daarbij de vraag of zo’n systeem niet een te controlerend karakter heeft. Maar volgens de testpersonen hielp het systeem hen juist om efficiënter gebruik te maken van bijvoorbeeld telefoon en email en werkte het ook geruststellend om te weten dat hun man of vrouw veilig op het werk aangekomen was. Het scheelde zelfs telefoonverkeer. Het voordeel van SchoolAware was vooral dat ouders meer gedetailleerd konden vragen hoe de dag van hun kind was geweest. Een tekortkoming die Khan tegenkwam is dat ouders in sommige gevallen misschien ‘zorgwekkende’ of conflicterende informatie ontvangen zonder dat ze daar vervolgens opheldering over krijgen. Bijvoorbeeld: volgens het rooster heeft het kind nu rekenen, maar het is niet in de klas. Is hij alleen maar even naar de wc of is misschien het rooster veranderd? Of is er iets anders aan de hand?

Voor het inventariseren van de precieze informatiebehoefte op verschillende momenten van de dag gebruikte Khan twee methodes: de Experience Sampling Method (ESM) en de Day Reconstruction Method (DRM). De eerste methode werkt met peilmomenten verdeeld over de hele dag. Bij de tweede moet de respondent aan het eind van de dag alle vragen in één keer beantwoorden. Bij allebei gaat echter waardevolle informatie verloren. Bij de ESM omdat de respondent misschien net even druk bezig is op het moment dat hij een vraag voorgelegd krijgt en bij de DRM omdat hij pas ’s avonds vragen over zijn gevoel van die ochtend moet beantwoorden.

Khan ontwierp daarom een programma waarin hij de methodes combineert: Reconexp (Reconstructing Experience). Met dit systeem kunnen gebruikers makkelijk de gemiste vragen alsnog beantwoorden. Gedurende de dag stuurt het programma de vragen naar een smartphone die de deelnemer aan het onderzoek bij zich draagt. Vragen die hij op dat moment niet kan beantwoorden kan hij later alsnog invullen op een website waar hij meteen het hele dagoverzicht ziet.

Javed Khan is het na zes jaar nog niet beu bij Industrial Design. Hij gaat verder met de uitwerking van Reconexp in een post-doc-traject. “Het heeft mij erg geholpen, het zou zeker ook andere onderzoekers helpen bij het uitvoeren van Experience Sampling.” Daarnaast is hij onlangs gestart met een awareness-systeem speciaal voor ouders met kinderen op het kinderdagverblijf: Kidzframe. De begeleiders kunnen de ouders daarmee foto’s en korte berichtjes sturen. Khan en zijn vrouw hebben zelf een zoontje van acht maanden. In februari gaat hij naar het kinderdagverblijf. “Dus ik ben aan het werk voor mijn eigen belang,” voegt hij er met een lach aan toe. (SK)/.