Aan de hand van filmfragmenten confronteert de publicist zijn publiek met vragen die de gemoederen al sinds mensenheugenis bezighouden. Wat is rechtvaardigheid? Is er een verschil tussen goed en kwaad en hoe kunnen we dat weten? Schoonekamp kwam op het idee toen hij voor Filosofie Magazine twee Noorse filosofen interviewde, Jørgen Gaare en Øystein Sjaastad, die een boek hebben geschreven over Harry Potter en filosofie. In het boek laten ze zien dat je ingewikkelde filosofische vragen kunt uitleggen aan de hand van (jeugd)literatuur.

In de lezing behandelt Schoonekamp onder meer het moment dat de nieuwe leerlingen van de toverschool Zweinstein worden ingedeeld in één van de vier afdelingen, die elk staan voor bepaalde waarden: Griffindoer (Harry’s huis) staat voor moed en rechtvaardigheid, Zwadderich (met daarin veel duistere tovenaars) voor ambitie en sluwheid, Ravenklauw voor wijsheid en Huffelpuf voor vlijt. De indeling wordt gemaakt door een sprekende hoed, die als Harry aan de beurt is (zie foto), zegt dat hij het vast goed zou doen in het ambitieuze Zwadderich. Wanneer Harry aangeeft dat hij een voorkeur heeft voor Griffindoer, legt de hoed zich bij zijn keuze neer. Schoonekamp ziet in dit fragment een illustratie van Sartres idee dat de mens veroordeeld is door vrijheid. “Het is niet zo dat wie we zijn onze daden bepaalt, maar onze daden bepalen wie we zijn.”

Ook de aard van het kwaad van Heer Voldemort roept filosofische vragen op. Volgens Plato was het kwaad niet meer dan de afwezigheid van het goede, terwijl in de Joods-christelijke traditie de mens zijn best moet doen om niet voor de verlokkingen van het kwaad te zwichten. Maar wat is het kwaad überhaupt? Nietzsche vond dat de mens zijn eigen moraal moet scheppen, voorbij de conventionele moraal, om tot een Übermensch uit te groeien. Ook Voldemort creëert zijn eigen moraal. Schoonekamp: “Toch zou Nietszche hem geen goede Übermensch vinden; daarvoor heeft hij te veel menselijke zwakheden, zoals een ziekelijke machtshonger.” (TJ)/.

‘Harry Potter en de school der wijzen’, door Harm Schoonekamp. In De Zwarte Doos, maandag 1 maart vanaf 19.30 uur.