Een van de meest sprekende scènes in de documentair is waarin drie specialisten proberen uit te leggen wat financiële derivaten zijn, een van de oorzaken van de kredietcrisis. De financiële genieën, onder wie Marcus Haupt -die vijftien jaar in de top van zakenbank Lehman Brothers werkte- en Harvard professor Kenneth Rogoff, komen er niet uit. Een globale definitie wil nog wel lukken, maar als Moore om voorbeelden en verduidelijking vraagt, lopen ze vast. Schrijnender wordt het als Moore voorbeelden van ‘alledaagse’ hebzucht geeft: directeuren van geprivatiseerde jeugdgevangenissen die rechters omkopen om zoveel mogelijk criminele jongeren hun kant op te sturen. Of de ‘dead peasant life insurance’, een levensverzekering die bedrijven afsluiten op werknemers, waardoor zij en niet de nabestaanden forse bedragen opstrijken bij onverhoeds overlijden. Tegelijkertijd krijgen ze miljarden aan bonussen uitgekeerd.

Moore begon aan ‘Capitalism’ tijdens zijn vorige documentaire, ‘Sicko’, over de misstanden in de Amerikaanse gezondheidsdienst. De ‘methode Moore’ is een mengeling van interviews met ‘daders’ en gedupeerden, televisie- en filmfragmenten en een actievoerende Moore die voor een groot bank- of overheidsgebouw staat, door de megafoon roepend dat hij de verantwoordelijke ceo wil spreken. Die vorm hanteert hij in al zijn werk en kan wel eens vervelen. En toch, hier werkt het weer. Subliem zelfs, noemt Volkskrantcriticus Bor Beekman de manier waarop hij zijn materiaal verzamelt, ordent en opdient. Bijvoorbeeld in ontroerende fragmenten met gedupeerden aan de keukentafel, afgewisseld met bijvoorbeeld een scène waarin hij rood-witte politietape om Wall Street aanbrengt. Al zit de wereld iets complexer in elkaar dan Moore suggereert, hij kan wel met een paar woorden de essentie neerzetten: “Kapitalisme is een systeem van geven en nemen. Vooral van nemen.” (GV)/.

Zwarte Doos, donderdag 25, dinsdag 30 en woensdag 31 maart, 20.00 uur.