De zorgen van de Zeelstse buurtvereni-ging staan niet op zich. Volgens de winkeliers van de Fysicawinkel leven er steeds meer vragen over elektromagnetische straling (van radio, tv, UMTS, gsm). Ir. Job Beckers, de promovendus die de studentmedewerkers begeleidt, begrijpt dat wel: “Er wordt steeds meer straling geproduceerd. Het is dus logisch dat mensen daar bezorgd over zijn.”

De Fysicawinkel heeft (nog) geen stralingsmeter tot zijn beschikking, maar heeft zich al wel verdiept in de theorie. Naar aanleiding van de aanvraag uit Zeelst, waar enkele jaren geleden een nieuwe tv-mast is geplaatst, deed winkelier Thijs Clevis een voorstudie. Hij kwam tot de conclusie dat er weliswaar weinig bekend was over de gezondheidseffecten van straling, maar dat er wel heldere normen zijn: komt het stralingsniveau boven die norm, zo is de gedachte, dan warmt de straling het lichaam op (magnetrons werken op dit principe). Deze internationale normen boden de Fysicawinkel voldoende aanknopingspunten om de opdracht aan te nemen.

Clevis, momenteel op stage in Australië, ontwikkelde een model waarmee de bijdragen van alle zendmasten binnen een bepaald gebied in beeld kunnen worden gebracht. Hij vond in het openbare Antenneregister meer dan vierhonderd gsm- en UMTS-masten in Eindhoven en Veldhoven. Ook achterhaalde hij de locaties van twee tv-masten (waaronder die in Zeelst) en drie radioantennes.

Op basis van deze gegevens maakte de student een reeks kleurkaarten met de hoeveelheid straling van een bepaalde frequentie. Dat leverde vijf kaarten op, voor radio, tv, UMTS en twee gsm-frequenties. Om deze kaarten te combineren, moest Clevis rekening houden met de verschillende normen die gelden voor elke frequentie - de limietwaarde neemt namelijk toe met de wortel van de frequentie. Het totaalplaatje biedt een geruststellend beeld: nergens komt het stralingsniveau boven een honderdste procent van de norm. En voor de buurtvereniging in Zeelst is het resultaat ongetwijfeld verrassend: de tv-mast middenin de wijk levert zelfs geen meetbare bijdrage aan het totale stralingsniveau!

Winkelier Daniël Bakker legt uit hoe dat mogelijk is: “De mast is hoog en de straling wordt voornamelijk in horizontale richting uitgezonden. Zo gaat alle straling over de hoofden van de bewoners heen.” Geen reden voor zorgen dus in Zeelst. Tenminste: op basis van die specifieke zendmast en de bestaande normen. “Helaas is eigenlijk nog heel weinig bekend over de gezondheidseffecten van dit soort straling. Met name zendmasten voor mobiele telefonie bestaan nog niet zo lang en het is daarom lastig iets te zeggen over effecten op de lange termijn.” De bestaande normen zijn ooit opgesteld voor medisch personeel dat in de buurt van scanners moet werken. Het is dus nog maar de vraag of deze normen ook zinnig zijn voor zendmasten waar mensen continu onder wonen, denkt Beckers: “Het is goed om de discussie hierover open te gooien en dit soort onderzoeken kan daarbij helpen.”

Hoewel Clevis een relatief eenvoudig model gebruikte, en de berekende waardes dan ook niet meer zijn dan een goed gefundeerde schatting, blijken zijn uitkomsten prima aan te sluiten bij bestaande metingen die zijn uitgevoerd door het Agentschap Telecom. Dat is een mooi resultaat, vinden de medewerkers van de Fysicawinkel. “Het zou goed zijn als ook van andere steden kaarten worden gemaakt op basis van dit model. Die informatie kan heel waardevol zijn voor onderzoeken naar de effecten van straling op lange termijn.” (TJ)