Hoe kan de kwaliteit van de ontwerpende en construerende disciplines adequaat worden beoordeeld? Op verzoek van de drie TU’s, die voornamelijk deze disciplines in huis hebben, heeft een KNAW-commissie zich de afgelopen anderhalf jaar met deze vraag beziggehouden. Vrijdag 19 november presenteerde een commissie onder leiding van TU/e-hoogleraar Anthonie Meijers, er een adviesnota over.

Wetenschappelijke kwaliteit en maatschappelijke relevantie zijn ook voor ontwerpende en construerende disciplines de twee criteria die het best geschikt zijn voor een goede beoordeling. De commissie zegt in de nota het enigszins verbaasd te hebben moeten constateren. Meijers: “De commissieleden zijn met een open mind het proces ingegaan en we kwamen tot de conclusie dat deze twee criteria voldoen en dat ze ook op internationaal niveau bruikbaar en geloofwaardig zijn. Essentieel is echter dat je per discipline kijkt welke indicatoren, die met die twee criteria samenhangen, voor die discipline belangrijk zijn. Ook moet goed gekeken worden naar de beoordelingssituatie. Gebruik je het voor de beoordeling van een onderzoeksvoorstel, van een persoon of van een onderzoeksgroep? Daar moet je in je keuze van indicatoren ook rekening mee houden.”

In een overzichtelijke tabel staat voor beide criteria weergegeven welke indicatoren relevant kunnen zijn voor werk of voor een persoon. Dat zijn voor het criterium wetenschappelijke kwaliteit onder meer de vertrouwde artikelen in peer-reviewed tijdschriften, maar ook peer-reviewed artefacten, zoals bijvoorbeeld het ontwerp van software. Spin-offs met de industrie, derde geldstroomfinanciering, valorisation grants, adviseurschappen, oeuvreprijzen, tentoonstellingen: een greep uit de indicatoren voor maatschappelijke relevantie.

Volgens Meijers is de nieuwe methode goed inpasbaar in de SEP-beoordeling (Standaard Evaluation Protocol) die nu wordt gebruikt door de KNAW, NWO en VSNU. “De methode is ook zeer bruikbaar bij de zoektocht naar geschikte peers voor het beoordelen van onderzoeksvoorstellen en visitaties. We hebben op de drie TU’s 27 wetenschappers geïnterviewd. Een aantal daarvan gaf aan dat ze bij beoordelingen door NWO vonden dat het speelveld voor hun discipline daarbij niet gelijkwaardig was met dat van fundamentele wetenschappen.”

De KNAW hoopt dat de TU’s, NWO en STW snel gebruik zullen maken van deze flexibele beoordelingswijze, die recht doet aan de diversiteit van de wetenschappen. Op site van KNAW is de nota inmiddels te vinden. Meijers: “Het zou goed zijn als we bij onze komende onderzoeksvisitaties deze methode zouden implementeren. Dan is hij over zes jaar overal een keer aan bod gekomen.” (HK)