“We kennen allemaal wel Anne Frank,” zegt Elisabeth Fricker, life coach bij TINT, en de studenten knikken. “Maar er waren nog veel meer mensen ondergedoken.” Ze vertelt over de moeder van een vriendin, die Duitse soldaten in huis had tijdens de oorlog. Ondertussen zaten haar eigen broers ondergedoken in hetzelfde huis, om te voorkomen dat ze naar Duitsland werden gedeporteerd om daar te werken.
Eigenlijk heeft iedereen wel een indrukwekkende ‘herinnering’. Vooral in het middelbaar onderwijs, in Europa althans, wordt nog steeds veel aandacht besteed aan het persoonlijk leed uit de Tweede Wereldoorlog. De Zweedse Maria Gustafsson vertelt: “Veel Joden kwamen naar Zweden. Ze bezoeken scholen om te vertellen over het leven in de kampen.” Een Nederlandse student vertelt over een bezoek met zijn middelbare schoolklas aan Polen, waar een geschiedenisleraar hen meenam naar een bos vol heuvels, wat geïmproviseerde massagraven bleken te zijn.
Tegen acht uur kijkt iedereen naar de beelden van de herdenkingsceremonie op de Dam in Amsterdam, en is iedereen twee minuten stil om de slachtoffers van alle oorlogen sinds WOII te gedenken. De internationale aanwezigen vinden het indrukwekkend dat Nederlanders dit nog steeds zo massaal doen. “It’s a nice reminder to not be indifferent to war,” vindt de Mexicaanse Rose Morales. “In the past, now and in the future.” (SK) |