Prof.dr.ir. Jom Luiten is sinds begin dit jaar hoofd van de onderzoeksgroep Coherence & Quantum Technology (CQT) van de faculteit Technische Natuurkunde. Sinds 1 april is hij ook hoogleraar. Hij en zijn collega’s ontwikkelden een methode om relatief goedkoop extreem korte elektronenpulsen te maken.

Wat doet jullie groep?
“De CQT-groep is een van de groepen binnen het plasmafysica-cluster van de TU/e. Wij zijn geïnteresseerd in plasma’s met een zeer lage temperatuur en een hoge dichtheid. Vanuit die invalshoek maken we deeltjesbundels die kunnen worden gebruikt voor nanotechnologie met ionenbundels en nieuwe vormen van elektronenmicroscopie.”

Waarom denk je dat jullie groep is uitgekozen om deel te nemen aan de BIG Award?
“Mijn promovendus Thijs van Oudheusden heeft een apparaat ontwikkeld waarmee je korte elektronenpulsen kunt maken van minder dan honderd femtoseconden. Hiermee kun je filmpjes maken van atomen in actie. Alles op een heel kleine schaal beweegt heel snel; om de bewegingen van atomen in beeld te brengen, heb je dus een zeer hoog ruimtelijk en tijdsoplossend vermogen nodig. Met ons apparaat, dat in december groot in het nieuws is gekomen als de ‘Poor man’s X-FEL’, kun je chemische reacties volgen terwijl ze plaatsvinden.”

Hoe schat je jullie kansen in de BIG Award te winnen?
“Voor ons apparaat is grote belangstelling uit de fundamenteel-wetenschappelijke hoek. Elektronenmicroscopie is niet meer weg te denken uit de life-sciences en het materiaalonderzoek. Met onze nieuwe techniek voegen we als het ware een vierde dimensie toe aan elektronenmicroscopie. Het is een hightech innovatie die we via AccTec BV (onderdeel van de TU/e Holding, red.) ook op de markt brengen; er is al een aantal apparaten verkocht. We doen dus niet voor spek en bonen mee.”

Dr.ir. Massimo Mischi studeerde Electrical Engineering aan de Universiteit van Rome en kwam in 2000 voor een promotie naar de TU/e. Met gebruikmaking van minuscule gasbelletjes en echo-cardiografie lukte het hem de hartfunctie goed in kaart te brengen. Na zijn promoveren in 2004 werd hij universitair docent bij de capaciteitsgroep Signal Processing.

Wat doe je precies voor onderzoek?
“Ik houd me bezig met biomedische signaalanalyse. Voor de ontwikkeling van medische applicaties werk ik samen met onder meer het Catharina-Ziekenhuis en het Máxima Medisch Centrum en het AMC in Amsterdam. Het toepassingsgebied is breed: van een kwantitatieve imaging methode voor de diagnostiek van kanker of cardiovasculaire aandoeningen tot het monitoren van zwangerschappen en spieropbouw bij revalidatie. Mijn onderzoek is niet alleen innovatief vanuit wetenschappelijk oogpunt, maar richt zich ook nadrukkelijk op maatschappelijke problemen. Zo worden wetenschappelijke resultaten daadwerkelijk gevaloriseerd. Valorisation grants, spin-offs en allerlei industriële toepassingen zijn hier het bewijs van.”

Waarom ben je uitgekozen om deel te nemen aan de BIG Award?
“Ik denk vanwege die maatschappelijke relevantie. Zo ontving ik een Vidi-subsidie voor onderzoek naar een imaging methode waarmee prostaatkanker betrouwbaar gelokaliseerd kan worden. Het is een aandoening waar één op de zes mannen mee te maken krijgt. Mijn voorstel is om de nu gangbare biopsie te vervangen door een nauwelijks belastende en goedkopere methode waarbij gebruik gemaakt wordt van microbubbels en ultrageluid. De eerste resultaten zijn veelbelovend en de methode wordt nu gevalideerd in ziekenhuizen. Onderzoek dus met een wezenlijk effect op het leven van alledag. Door met deze methode accuraat en tijdig een diagnose te kunnen stellen zijn vele levens te redden en kan de behandeling plaatsvinden op de juiste plek. Dat zorgt ook voor minder bijwerkingen en een betere kwaliteit van leven. Dit soort onderzoek motiveert mij.”

Hoe schat je je kansen in de BIG Award te winnen?
“Goed. Ik moet goed laten zien wat de wetenschappelijke noviteit en de maatschappelijke impact van mijn onderzoek is en hoe dat wordt toegepast in de klinische realiteit. De boodschap is: we kunnen een verschil maken tussen leven en dood en onze faculteit kan daar een enorme bijdrage aan leveren.”

De faculteit Scheikundige Technologie schuift de groep Functional Devices naar voren, bestaande uit dr.ing. Cees Bastiaansen en dr. Albert Schenning, beiden universitair hoofddocent, en universitair docent dr. Michael Debije. De groep, die geleid wordt door prof.dr. Dick Broer, werd vorig jaar april opgericht. Ook buiten de eigen faculteit werkt men veelvuldig samen met groepen van andere faculteiten.

Wat doet jullie groep?
Schenning: “We houden ons bezig met het maken van materialen en apparaten voor duurzame energie, watermanagement en personal comfort en healthcare. Voor de fabricage zetten we onze unieke expertise op het gebied van het vervaardigen van nanostructuren in en maken we gebruik van de hele kennisketen gaande van molecuul tot apparaat. Te denken valt aan hoog-rendement zonnecollectoren met de potentie om aan architectonische wensen te voldoen. Of aan responsieve pigmenten voor muurverven en raamcoatings, die bijdragen aan klimaatbeheersing door infrarood reflectie bij overdaad aan warmte en absorptie bij een tekort daaraan. ”

Waarom denken jullie dat jullie groep is uitgekozen om deel te nemen aan de BIG Award?
“Onze capaciteitsgroep is pas een jaar geleden ontstaan, maar bestaat uit wetenschappers die allen in het bezit zijn van een bewezen trackrecord en die allen een verschillende achtergrond hebben, variërend van een organisch chemicus tot een werktuigbouwkundige. Als groep moeten we daarom in staat zijn om net die stap extra te zetten om wereldtop te worden.”

Hoe schatten jullie de kansen in om de BIG Award te winnen?
“Als team bezitten we alle ingrediënten om de BIG Award te winnen. Daarbij heeft de groep een historie van publicaties in high-ranking tijdschriften, patenten en zijn meerdere spin-off bedrijven ontstaan uit onze activiteiten. Onze tegenstanders zullen echt een hele goede dag moeten hebben om van ons te kunnen winnen.”