Donderdagochtend maakte het Centraal Plan Bureau nieuwe cijfers over de economie bekend. Als het kabinet geen maatregelen neemt, loopt het begrotingstekort volgend jaar op tot 4,5 procent. Van de Europese Unie mag dat tekort hooguit drie procent zijn. De komende drie weken bespreken regeringspartijen CDA en VVD en gedoogpartner PVV of, hoeveel en waarop ze gaan  bezuinigen.

Ook het hoger onderwijs zal op de agenda staan tijdens de besprekingen in het Catshuis. Tot nog toe wilde alleen regeringspartij VVD de basisbeurs ook in de bachelorfase afschaffen en inruilen voor een leenstelsel. Coalitiepartner CDA, die de langstudeermaatregel bedacht, presenteerde het behoud van de basisbeurs na de regeringsonderhandelingen als haar verdienste. Alleen in de masterfase moeten studenten vanaf september 2012 gaan lenen. Dat wetsvoorstel werd onlangs naar de Tweede Kamer gestuurd.

Ook gedoogpartner PVV was altijd voorstander van de basisbeurs. Vlak na de installatie van het kabinet-Rutte steunde PVV-kamerlid Beertema een motie van Jasper van Dijk (SP) om de basisbeurs zelfs te indexeren voor inflatie. De motie haalde het niet, maar de PVV liet zien waarde te hechten aan de beurs.

Maar de regeringspartijen en de PVV kunnen de komende weken zomaar besluiten de basisbeurs helemaal af te schaffen. De VVD is daar nog steeds een groot voorstander van. Staatssecretaris Zijlstra zegt deze week in een interview met Erasmus Magazine: "Het sociaal leenstelsel vind ik te allen tijde een verstandig idee, maar je krijgt in de politiek zoiets alleen gedaan in tijden van financiële krapte." Hij deed die uitspraak voordat de jongste CPB-cijfers bekend werden.

Een kwart van de hoger onderwijsbegroting wordt besteedt aan studiefinanciering en niet aan het onderwijs zelf, zegt Zijlstra. "Terwijl het wat mij betreft de taak van de overheid is, om te zorgen voor goed en toegankelijk onderwijs voor iedereen."

Volgens Zijlstra draaien studenten maar voor een "heel klein stukje" op voor de gevolgen van de financiële crisis. "Het kan niet zo zijn dat je als student zegt: sla ons maar over. Ik verwacht geen applaus. Maar ik ga er tegelijkertijd vanuit dat studenten de denkstap kunnen maken dat het niet alleen over een individueel belang gaat, maar ook over het belang van het huishoudboekje van Nederland."

CDA-kamerlid Sander de Rouwe wil niet op nieuwe bezuinigingen vooruit lopen. "Mijn inbreng bij het wetsvoorstel over de afschaffing van de masterbeurs was kritisch. De coalitiepartners hebben afgesproken dat alles bespreekbaar is."

Dus het kan zijn dat de basisbeurs wordt afgeschaft? De Rouwe: "Nee. Dat zeg ik niet. Wij hebben er niets over gezegd de afgelopen tijd. Maar wij hebben ook geen hypotheken of claims neergelegd."

Of de PVV haar standpunt over de studiefinanciering wil wijzigen is niet duidelijk. Woordvoerder Harm Beertema was vanochtend niet bereikbaar voor commentaar.

Afgaand op de studentenaantallen van 2011 levert afschaffing van de basisbeurs in de bachelorfase structureel één miljard euro per jaar op. In 2011 kregen zo'n 450 duizend bachelorstudenten een basisbeurs, blijkt uit cijfers van de Dienst Uitvoering Onderwijs. Wie bij zijn ouders woonde kreeg 1147 euro per jaar (46 procent), en wie op kamers woonde 3195 euro (54 procent). In die percentages is overigens geen rekening gehouden met stufi-fraudeurs.

Bij het bezuinigingsbedrag van één miljard is niet meegerekend dat sommige studenten hun studie niet binnen tien jaar afronden en hun beurs moeten terugbetalen. Evenmin is rekening gehouden met het feit dat een deel van de studenten de basisbeurs eerst zal lenen en die pas na hun studie met rente zullen terugbetalen. (HOP)