De bewindsman kreeg gisteren en vandaag heel wat kritiek over zich heen tijdens het Tweede Kamerdebat over de staat van het hoger onderwijs. Zijlstra zou toezicht op toezicht stapelen en voor onnodige bureaucratische last zorgen met zijn plannen om prestatieafspraken te maken met hogeronderwijsinstellingen. Vooral CDA-kamerlid Sander de Rouwe haalde flink uit. Hij werd er "horendol" van dat er nu weer een commissie in het leven werd geroepen.

Maar Zijlstra weersprak de aantijgingen. De 'reviewcommissie' die de prestatieafspraken gaat beoordelen is geen toezichthouder zoals de Onderwijsinspectie of de NVAO, maar een "tijdelijke adviescommissie". En er is evenmin sprake van extra bureaucratie, zegt Zijlstra. De HBO-raad had daarover geklaagd.

Zijlstra vindt het prima als hogescholen en universiteiten in een paar pagina's hun plannen uiteen zetten. Graag zelfs. Het beoordelingskader waartegen men ageert moet gezien worden als een soort "examenreglement", vindt hij. "Je hebt het niet nodig om het tentamen te maken, maar als je vragen hebt over de beoordeling moet je het erbij kunnen pakken", aldus Zijlstra. Instellingen moeten de neiging onderdrukken om uit onzekerheid zoveel mogelijk informatie in te leveren.

Volgens de bewindsman zou het tegenvoorstel van de HBO-raad zelfs meer lastendruk opleveren. Door de beknopte richtlijnen – er is bijvoorbeeld geen weging van criteria in opgenomen – kom je uiteindelijk juridisch in de problemen, stelt hij. Hij vindt het overigens veelzeggend dat de universiteiten wel met zijn richtlijnen uit de voeten kunnen.

De Rouwe was niet helemaal overtuigd. De reviewcommissie zou te veel naar de bekende weg vragen bij instellingen. "Hun uitgangspunten en doelen staan allang ergens op papier, dus waarom moeten ze die nu weer aanleveren?", wilde hij weten. Zijlstra zag het probleem niet: "Ze hebben het al, dus ze kunnen het zo inleveren. Ze hoeven het niet opnieuw op te schrijven."

Uiteindelijk diende niet De Rouwe, maar Carola Schouten (ChristenUnie) en Elbert Dijkgraaf (SGP) een motie in om van het hele plan af te zien en de reviewcommissie af te schaffen. Die werd door de staatssecretaris "ernstig ontraden". Aanstaande dinsdag stemt de Kamer.

Staatssecretaris Zijlstra zegde wel toe op een later moment te willen debatteren over de mogelijke "stapeling van het toezicht" en de toekomstige rollen van de Onderwijsinspectie en de NVAO. (HOP)