spacer.png, 0 kB
Volg Cursor via Twitter Volg Cursor via Facebook Cursor RSS feed
spacer.png, 0 kB

spacer.png, 0 kB
En hoe is het in...?
 

NL | EN
    PrintE-mail Tweet dit artikel Deel dit artikel op Facebook
    En wat zeggen de politieke partijen zelf?
    19 juni 2012 - Wat willen de grote politieke partijen nou met het hoger onderwijs? Wat zijn hun visies op de basisbeurs, willen ze technische studies nu wel of niet gratis maken? Het Hoger Onderwijs Persbureau interviewde de onderwijswoordvoerders van CDA, GroenLinks, PvdA, SP, VVD, SGP en D66. x17_s.jpg
    Is een massale studentendemonstratie tegen de onderwijsbezuinigingen straks weer nodig?

    CDA, Sander de Rouwe:
    “Studenten houden bij ons meer geld over”

    Minister van Onderwijs wil hij voorlopig niet worden. Sander de Rouwe, woordvoerder onderwijs van het CDA, staat op de derde plek van de kieslijst, maar wil in de Tweede Kamer blijven. “Minister, dat is meer iets voor als ik wat grijzer en wijzer ben.”

    Het CDA wil als een van de weinige partijen de basisbeurs behouden. Is dat een breekpunt?
    “Tja, een grote meerderheid in de Kamer wil er vanaf. Maar dat was tijdens de vorige verkiezingen ook zo, en toen is het er ook niet van gekomen. Wij zijn niet zo van de stoere taal, soms moet er water bij de wijn. Maar voor mij is het behoud van de basisbeurs echt heel belangrijk. Studenten hebben de afgelopen tijd moeten inleveren, maar nu is het ook genoeg. Jonge mensen worden al met enorme lasten opgezadeld: een hoge staatsschuld, meer AOW’ers, oplopende zorgkosten. Voor mij is het een fundamenteel punt dat daar niet nog een individuele studieschuld bovenop komt.”

    Het CDA is wel de uitvinder van de langstudeerboete. Die willen andere partijen juist van tafel hebben.
    “De langstudeerboete is veel eerlijker dan een leenstelsel. Een minderheid van de studenten loopt meer dan één jaar uit bij zijn opleiding. Wij zeggen: als je er zolang over doet, dan krijg je minder subsidie van de overheid. Veel studenten begrijpen dat. De pijn zat vooral bij de plotse invoering van de langstudeerboete en die is uiteindelijk om die reden ook een jaar uitgesteld.
    Overigens, er is niks sociaals aan een leenstelsel. Dat is een mooi etiket voor een schuld die je gewoon zult moeten afbetalen. Een langstudeerboete is bovendien veel goedkoper dan het inleveren van je basisbeurs. Studenten houden bij ons echt meer geld over.”

    Jullie waren erg kritisch over het PvdA-plan om technische studies gratis te maken, maar in het CDA-verkiezingsprogramma staat dat jullie technische studies en lerarenopleidingen goedkoper willen maken.
    “Ja, dat PvdA-plan vonden wij echt oliedom. Dan gooi je de poorten open voor studenten die het voor het geld doen en uiteindelijk uitvallen. Wij denken dat je met verschillende tarieven een signaal kunt afgeven aan studiekiezers, maar de keuze uitdrukkelijk aan hen laat. Als je opleidingen in sectoren met langdurige tekorten, zoals de zorg, transport, bèta en techniek, een paar honderd euro goedkoper maakt en studies die écht opleiden voor de bijstand wat duurder, dan laat je zien waar studenten meer of minder gewenst zijn. Zo’n maatregel kost bovendien niets: voor de meeste studies blijven de bedragen hetzelfde en de hoge en lage tarieven kun je tegen elkaar wegstrepen. In overleg met werkgevers en arbeidsmarktonderzoekers gaan we bepalen voor welke opleidingen dit precies moet gelden.”

    Sommige partijen willen het verhoogde collegegeld voor tweede studies ongedaan maken. Krijgen ze steun van het CDA?
    “Nee. Het was een bewuste keuze van het laatste kabinet Balkenende om nog maar één bachelor en één master te bekostigen. We moeten het onderwijsbudget nu eenmaal zo effectief mogelijk inzetten. Wel is er een helder plan nodig voor de pre-masters, dat is nu een soort schemergebied.”

    In het CDA-verkiezingsprogramma wordt een lans gebroken voor selectie aan de poort. Mogen straks alleen de beste studenten naar bijvoorbeeld een lerarenopleiding?
    “Wij zijn inderdaad voor meer selectiemogelijkheden bij opleidingen. Dat vinden wij eerlijker dan loting. Maar het gaat ons er vooral om dat studenten op de juiste plek terechtkomen, dat hun vooropleiding en hun interesses aansluiten bij de opleiding die ze gaan volgen. Wij zijn dus niet van plan om op die manier een Harvard aan de Maas of een Oxford aan de Amstel te creëren.”

    De nadruk lag deze kabinetsperiode erg op onderzoek in de topsectoren, moet er niet meer geld naar fundamenteel onderzoek?
    “De topsectoren moeten zeker blijven, maar er moet daarnaast meer ruimte komen voor fundamenteel onderzoek. Wij gaan daar ook echt in investeren. Hoeveel zal blijken na de doorrekening van ons programma door het Centraal Planbureau.”

    ------------------------------------------------------------

    GroenLinks, Jesse Klaver:
    “Opbrengst leenstelsel naar beter onderwijs en lager collegegeld”

    Ook GroenLinks wil de basisbeurs afschaffen, maar het geld verdwijnt niet volledig in het gapende begrotingsgat, verzekert Kamerlid, onderwijs-woordvoerder en campagneleider Jesse Klaver.

    GroenLinks wil de basisbeurs afschaffen in ruil voor het terugdraaien van de langstudeerboete. Daar schieten studenten minstens negenduizend euro bij in…
    “GroenLinks wil de studiefinanciering hervormen om het hoger onderwijs toegankelijk te houden. Het geld dat hiermee vrijkomt, besteden we helemaal aan hoger onderwijs: aan het verbeteren van de onderwijskwaliteit en docenten. Dat heeft niets met de langstudeerboete te maken. Wij investeren 400 miljoen extra in het hoger onderwijs om deze boete op ambitie ongedaan te maken. De aanvullende beurs blijft bij ons een gift en wordt bovendien verhoogd. Ook zorgen we dat meer studenten er gebruik van kunnen maken. Verder verlagen we het collegegeld met 500 euro. Per saldo is het GroenLinksplan voor de studiefinanciering dus erg voordelig voor studenten.”

    Staat de achterban van Groen Links wel achter het schrappen van de basisbeurs? Op twitter worden plannen gemaakt om het tijdens het congres uit het verkiezingsprogramma te schrappen.
    “Er is inderdaad een levendige discussie over de studiefinanciering binnen de partij. Het congres beslist over het verkiezingsprogramma en dus ook over de basisbeurs. Maar volgens ons is het nieuwe voorstel eerlijker, omdat we studenten die minder geld krijgen van ouders, een hogere aanvullende beurs geven. Bovendien willen we een glijdende schaal invoeren voor de toekenning, zodat meer studenten ervoor in aanmerking komen. Daarnaast vinden wij het eerlijker dat hoger opgeleiden met een goede baan straks meer bijdragen aan hun studiekosten dan in het huidige stelsel het geval is.”

    Groen Links schrijft in haar program dat studenten straks een lening kunnen afsluiten “tegen gunstige voorwaarden”. Wat houdt dat in? Studenten betalen toch al terug naar draagkracht?
    “Als studenten genoeg verdienen moeten ze ook van GroenLinks hun hele schuld terugbetalen. Maar we onderzoeken de mogelijkheden om de voorwaarden van het bestaande leenstelsel te verbeteren. Bijvoorbeeld door per saldo minder rente te berekenen of meer rekening te houden met de draagkracht van de afgestudeerde.”

    GroenLinks wil het collegegeld verlagen. Geldt dat voor alle studies of alleen voor bèta- of lerarenopleidingen, zoals andere partijen voorstellen?
    “Dat geldt wat ons betreft voor alle studies. Verschillende collegegeldtarieven vinden we niet aantrekkelijk, omdat je dan altijd belangrijke studies tekort zult doen. Ik vind bovendien dat studenten voor een bètastudie of een lerarenopleiding moeten kiezen op basis van hun interesse, aanleg en ambitie. Op die manier krijg je gemotiveerde studenten, die hun studie ook afmaken. We kunnen dus beter de interesse aanwakkeren.”

    Wil GroenLinks ook het collegegeld voor tweede studies en pre-masters verlagen tot het bestaande wettelijk collegegeldtarief?
    “Voor pre-masters moet inderdaad het wettelijk tarief gelden. Maar op dit moment is het moeilijk om geld te vinden om volledige tweede studies te bekostigen. Dat is te kostbaar.”

    De Kunduzcoalitie, waarvan GroenLinks deel uitmaakt, besloot het ov-reisrecht in te korten van zeven naar vijf jaar. Moet dat door een nieuw kabinet weer worden teruggedraaid?
    “Dit is een afspraak in het lenteakkoord. Wij vinden dat studenten eigenlijk een uitloopjaar voor zowel hun bachelor als hun master zouden moeten krijgen. Wij gaan er dus voor pleiten om er één jaar reisrecht bij te doen ten opzichte van de nieuwe situatie.”

    GroenLinks wil dat alle Europese studenten een Erasmusbeurs kunnen krijgen. Wat is precies het plan?
    “Europa moet meer en hogere Erasmusbeurzen beschikbaar stellen uit de Europese begroting, zodat ook een armere student uit bijvoorbeeld Roemenië een tijd in een duurder land als Nederland kan studeren. Ook willen we de beurs verlengen tot maximaal een jaar.”

    Jullie willen meer geld voor onderzoek naar klimaat en energie. Moet er ook meer geld naar fundamenteel onderzoek?
    “Wij vinden vooral dat we ons niet moeten blindstaren op direct toepasbaar onderzoek. Fundamenteel onderzoek brengt uiteindelijk de meest ingrijpende uitvindingen voort. En die zijn uiteindelijk ook het meest waardevol. GroenLinks wil de focus dus zeker verleggen.”

    ---------------------------------------------------------

    VVD, Anne-Wil Lucas:
    “Met straks 900.000 studenten moet de eigen bijdrage omhoog”

    Studenten moeten meer betalen, vindt de VVD. Wie dat niet kan moet maar lenen, vindt hoger onderwijswoordvoerder Anne-Wil Lucas, die wel de aanvullende beurs wil behouden.

    De VVD wil de langstudeerboete inruilen voor een leenstelsel?
    “Wij hebben altijd gezegd dat we liever een sociaal leenstelsel voor de bachelor- en de masterfase willen, dan een langstudeerregeling. De studentenaantallen zullen de komende jaren verder stijgen, tot zo’n 900 duizend: om de kwaliteit te behouden is een grotere eigen bijdrage van studenten nodig. Een leenstelsel levert geld op. Dat kan worden geïnvesteerd in het onderwijs. Met een leenstelsel prikkel je studenten bovendien om sneller te studeren, een langstudeerboete is dan niet nodig. De aanvullende beurs blijft behouden en de terugbetalingstermijn wordt wat ons betreft opgerekt naar twintig jaar, zodat afgestudeerden genoeg tijd hebben om af te betalen. We denken ook dat scholieren door hun hogere eigen bijdrage beter gaan nadenken over hun studiekeuze en over de terugverdienmogelijkheden van hun opleiding.”

    Krijgen studenten straks ook weer zeven jaar ov-reisrecht in plaats van vijf?
    “Dat ligt niet voor de hand. Ik sta nog steeds achter wat ik in hierover onlangs in de Tweede Kamer zei: het inkorten van het reisrecht is een terechte stimulans om studenten niet te lang over hun studie te laten doen. De arbeidsmarkt heeft afgestudeerden hard nodig.”

    Moet het verhoogde collegegeld voor tweede studies van tafel?
    “Studenten die het aandurven om twee opleidingen tegelijk doen, moeten we daarvoor niet straffen. Maar we moeten geen spijtoptanten gaan financieren. De VVD wil mensen prikkelen om meteen de goede studie te kiezen.”

    Is de VVD net als de PvdA van plan om bèta-opleidingen gratis te maken?
    “Nee. Je loopt dan de kans dat studenten om de verkeerde redenen voor een opleiding kiezen en onderweg uitvallen. Een beter idee is om meer aandacht te besteden aan techniek op de scholen en de pabo’s, zodat de affiniteit van leerlingen met techniek wordt gestimuleerd. Een goed initiatief is ook het bèta university college dat de Universiteit Maastricht nu opricht. Studenten beginnen daar aan een brede technische opleiding en kunnen zich gaandeweg specialiseren. Het tekort aan bètatechnici moet bovendien niet door de overheid alleen worden opgelost, het bedrijfsleven moet ook over de brug komen. Laten zij studiebeurzen beschikbaar stellen voor studierichtingen waarnaar een grote vraag is in de sector en iets aan het startsalaris doen.”

    Het demissionaire kabinet heeft veel aandacht voor topsectoren en toegepast onderzoek. Moet er niet ook extra geld komen voor fundamenteel onderzoek?
    “De topsectoren brengen bedrijven, universiteiten en overheid bij elkaar en dat is belangrijk. Maar we nemen het signaal dat fundamenteel onderzoek niet mag worden vergeten, zeer serieus. We beseffen dat toegepast onderzoek begint bij fundamenteel onderzoek. Ook buiten de topsectoren liggen er nog grote maatschappelijke uitdagingen waarbij de wetenschap de belangrijk is.”

    -------------------------------------------------------------

    SGP, Elbert Dijkgraaf:
    “Ruim een miljard extra naar onderwijs en onderzoek”

    Het is nog even wachten op het verkiezingsprogramma van de SGP, maar onderwijswoordvoerder en hoogleraar economie Elbert Dijkgraaf licht alvast een tipje van de sluier op. Als het aan de staatkundig gereformeerden ligt gaat er -op termijn- veel meer geld naar onderwijs. “Meer dan een miljard euro per jaar extra”, zegt Dijkgraaf. “Dat willen we onder meer investeren in wetenschappelijk onderzoek, de verbetering van het onderwijs en beurzen voor techniekstudenten en leraren.”

    PvdA, VVD, D66 en GroenLinks willen de basisbeurs volledig afschaffen en een leenstelsel invoeren. Krijgen ze steun van de SGP?
    “Nee, daar zijn wij geen voorstander van. De toegankelijkheid van het onderwijs staat voor ons bovenaan. Zeker in tijden van crisis moeten we juist investeren in kennis.”

    Maar mocht het tot regeringsonderhandelingen komen, bent u dan bereid de basisbeurs voor masterstudenten te offeren?
    “Wij zullen er niet vierkant voor gaan liggen, maar we hebben er zelf in ieder geen plannen voor. Maar als er onderhandeld moet worden, zouden we op dat punt eventueel concessies kunnen doen.”

    Selectie aan de poort wordt steeds vaker als middel gezien om het studiesucces te verbeteren. Is ook de SGP van gedachten veranderd?
    “Dat niet. Wij zijn niet per se tegen selectie, maar je moet daarbij wel een verschil maken tussen bachelor- en masteropleidingen. Met bachelorstudenten moet je stevige gesprekken voeren zodat ze goed nadenken over hun keuze, maar de toegankelijkheid is daar het belangrijkst. Voor masteropleidingen geldt wederom dat ik daar meer mogelijkheden zie.”

    De langstudeerboete wordt nog maar net geheven en veel partijen willen hem alweer afschaffen. De SGP ook?
    “Nee, dat zijn we niet van plan. De langstudeerboete is juist een goede maatregel. Ik geef zelf college en ik zie de slagingspercentages sinds de invoering van de langstudeerboete drastisch omhoog gaan. Ik weet niet of het effect één op één te verklaren is, maar studenten wachten niet meer tot het hertentamen met studeren. Ze gaan meteen voor een voldoende. De uitloopjaren die studenten hebben, voorkomen bovendien dat er geen tijd meer blijft voor andere activiteiten. En voor fulltime studentbestuurders is een regeling getroffen dat zij zich kunnen uitschrijven tijdens zo’n bestuursjaar. Kijk, ik zou het studenten best gunnen om eindeloos te studeren zoals in mijn tijd nog kon, maar dat zit er helaas niet in. We moeten roeien met de riemen die we hebben.”

    Onlangs heeft de Tweede Kamer ingestemd met het verkorten van het ov-reisrecht.
    “Het was niet ons idee, maar wij hebben die wet wel gesteund. In tijden dat iedereen moet bezuinigen moeten studenten ook meehelpen. Wij hebben gezegd: zolang de toegankelijkheid niet in gevaar komt, kan het wat ons betreft. Studenten kunnen nog steeds vijf jaar lang gratis gebruikmaken van het openbaar vervoer. Wij zullen verder niet tornen aan die termijn.”

    Bent u ook van plan het collegegeld voor technische studies af te schaffen?
    “Nee. Dan lok je misschien meer studenten, maar om de verkeerde redenen. Niets garandeert bovendien dat zij de eindstreep zullen halen. De oplossing ligt volgens ons in het aantrekkelijker maken van die studies en in het motiveren van scholieren. Zo zijn wij bezig met een plan om voor de beste studenten beurzen beschikbaar te stellen uit een overheidsfonds. Bedrijven zouden daar geld bij kunnen leggen.”

    Vindt de SGP dat tweede studies weer tegen een laag tarief gevolgd moeten kunnen worden?
    “Nee, dat collegegeld gaat wat ons betreft niet voor alle tweede studies omlaag. Nederland komt op dit moment dertig miljard te kort, dus hier is simpelweg geen budget voor. Het onderwijs blijft toegankelijk doordat de overheid de eerste studie tegen laag tarief aanbiedt. Incidenteel kun je af en toe ook iets doen, zoals met de zorg- en lerarenopleidingen die als tweede studie wel tegen een laag tarief gevolgd kunnen worden, maar dat is het.”

    En hoe moet het verder met de deeltijdstudenten? Zij worden geacht net zo snel te studeren als voltijders.
    “Daar zijn wij niet blij mee. Je moet juist ruim baan geven aan deeltijders, en hen niet straffen en zeggen dat ze net zo snel moeten studeren. Over de uitwerking daarvan kun je discussiëren, maar we zouden binnen de langstudeermaatregel voor deeltijders bijvoorbeeld moeten corrigeren voor de daadwerkelijke duur van hun studie.”

    Er was tijdens de vorige kabinetsperiode veel aandacht voor topsectorenbeleid en toegepast onderzoek. Moet er wat u betreft weer meer geld naar fundamenteel onderzoek?
    “Ja, daar moet meer geld naartoe. Maar mét de prikkel om ook aandacht te hebben voor de maatschappelijke uitkomsten. Het draait niet alleen om innovatie in de wetenschap, maar wetenschappers kunnen wel meer rekening houden met de maatschappelijke kant van hun onderzoek. Ik doe als hoogleraar ook onderzoek en als je aan het begin daarvan ook de vraag stelt welke maatschappelijke oplossingen er mogelijk zijn, dan kan dat tijdens het proces net dat stapje extra opleveren.

    Het kan overigens om kleine dingen gaan. Een wetenschapper die in een gerenommeerd Engelstalig tijdschrift publiceert, kan een publieksvriendelijke versie maken en die in een wat populairder tijdschrift publiceren. Dat is een kleine moeite en iets heel anders dan dat wetenschappers volledig marktgericht gaan werken.”

    -----------------------------------------------------------

    D66, Boris van der Ham:
    “Een studieschuld moet niet tegen je worden gebruikt”

    Ook D66 wil de basisbeurs en de langstudeerboete afschaffen. Het geld dat vrij komt blijft in het onderwijs. Kamerlid Boris van der Ham steekt het graag in een normaal collegegeld voor tweede studies.

    D66 wil de langstudeerboete afschaffen in ruil voor een leenstelsel?
    “Klopt, en dat wilden we bij de vorige verkiezingen ook al. Het is vervelend voor studenten dat ze daardoor meer aan hun studie moeten bijdragen, maar het gaat ons ook om een cultuurverandering: scholieren moeten een bewustere studiekeuze maken. Overigens wordt het een sociaal leenstelsel, met een langere terugbetaaltermijn dan de huidige vijftien jaar. Als het je ook binnen twintig jaar niet lukt om af te betalen wordt de lening kwijtgescholden. Je zit er dus niet je hele leven aan vast.

    Verder gaan we kijken of we sommige afgestudeerden tegemoet kunnen komen bij de afbetaling. Bijvoorbeeld als ze in de gezondheidszorg gaan werken. Het bedrag hangt af van het financiële plaatje van ons hele verkiezingsprogramma. Dat is nog niet gepubliceerd. We willen in elk geval goed regelen dat je met een studieschuld niet in de knoop komt als je bijvoorbeeld een hypotheek wilt afsluiten. Zo’n studieschuld moet niet tegen je gebruikt worden.”

    Komt het geld dat de basisbeurs oplevert ten goede aan het hoger onderwijs?
    “Daar moet je niet te star in zijn: het wordt wel weer in het onderwijs gestoken. Sommige problemen in het hoger onderwijs zijn al in het voortraject ontstaan, dus daar kan een extra investering ook heel nuttig uitpakken. We moeten onze euro’s op de beste manier uitgeven.”

    Afgelopen week werd het ov-reisrecht van studenten met twee jaar ingekort, is er een kans dat dat door D66 ongedaan wordt gemaakt?
    “Tja, we moeten nu eenmaal keuzes maken. Het afschaffen van de langstudeerboete en het verhoogde collegegeld voor tweede studies staan hoger op ons verlanglijstje. Dus daar moet ik eerlijk in zijn: de ov-kaart heeft minder prioriteit.”

    Gaan jullie technische studies ook gratis maken?
    “Nee, dat lijkt me geen slim plan. Ik was laatst bij de TU Delft en dat PvdA-voorstel werd daar weggehoond. Scholieren moeten meer worden gestimuleerd om een bèta- of techniekstudie gaan, je moet ze niet lokken met gratis opleidingen. Waar wij wel naar willen kijken is of de extra kosten voor deze studenten kunnen verdwijnen. Hun master duurt bijvoorbeeld twee jaar in plaats van een jaar. Je ziet dat bedrijven daar ook al op inspelen, door de studieschuld van hun werknemer af te betalen.”

    Gaan jullie extra investeren in fundamenteel onderzoek?
    “Ik ben er groot voorstander van om de bezuinigingen op fundamenteel onderzoek terug te draaien. Het vorige kabinet besloot daar niet langer de aardgasbaten voor in te zetten, maar er moet meer geld naar kennis. De overheid is er wat ons betreft juist om te investeren in fundamenteel onderzoek. Het toegepast onderzoek pakken bedrijven zelf wel op.” U stopt als Kamerlid na de verkiezingen. Keert u terug in de politiek als u minister van Onderwijs kunt worden? “Aardig dat jullie zo meedenken met mijn carrière, maar in de politiek moet je nergens vanuit gaan. Ik ga nu gewoon keihard campagne voeren en daarna op zoek naar iets anders.”

    ---------------------------------------------------------------

    PvdA, Tanja Jadnanansing:
    “Het leenstelsel zal mensen niet koud op hun dak vallen”

    Bèta- en techniekstudies worden gratis, terwijl modieuze studies juist moeten verdwijnen als afgestudeerden daar nauwelijks werk mee kunnen krijgen. Verder wil PvdA-kamerlid Tanja Jadnanansing nog altijd de basisbeurs afschaffen.

    Met het afschaffen van de basisbeurs verliezen uitwonende studenten 3200 euro per jaar. Dat is financieel toch helemaal niet gunstig?
    “Het idee is dat je straks je studiebeurs leent en die naar draagkracht terugbetaalt. Na vijftien jaar wordt het overgebleven bedrag kwijtgescholden, dus niet pas na twintig jaar, zoals het vorige kabinet wilde. De aanvullende beurzen blijven bestaan, studenten houden zeven jaar recht op een ov-kaart en het hoge collegegeld voor tweede studies gaat van tafel. Zo houden wij het onderwijs eerlijk en toegankelijk. Die hele langstudeerboete stuitte mij echt tegen de borst, omdat de regels tijdens het spel werden veranderd. Een sociaal leenstelsel komt straks niet uit de lucht vallen.”

    Komt er dan overgangsrecht voor studenten die straks geen basisbeurs meer ontvangen?
    “Dat is een goede vraag… Kijk, een leenstelsel komt natuurlijk pas op termijn. En we gaan dat zo eerlijk mogelijk doen. Het zal mensen niet koud op hun dak vallen. En het geld dat we besparen wordt weer geïnvesteerd in onderwijs. Hoeveel precies wordt pas bekend als onze plannen financieel zijn doorgerekend door het Centraal Plan Bureau. Dat moeten we eventjes afwachten.”

    Jullie stelden pasgeleden voor om het collegegeld voor bèta- en technische studies af te schaffen. Maar er zijn ook tekorten in andere sectoren: moeten zorg- en lerarenopleidingen niet ook gratis worden?
    “Wij beginnen met de technische opleidingen. In de techniek zijn op sommige plaatsen echt heel nijpende tekorten. Er zijn bedrijven die er daarom over denken te vertrekken naar het buitenland. Dat is niet goed. We gaan samen met het bedrijfsleven kijken voor welke studies het nodig is om het collegegeld inderdaad af te schaffen. Het mooiste zou zijn als ook het bedrijfsleven een bijdrage levert. Maar dat moeten we natuurlijk nog verder uitwerken straks.”

    In het PvdA-verkiezingsprogramma staat dat ‘nietszeggende opleidingen’ moeten verdwijnen. Heeft u voorbeelden?
    “Nou, een hbo-opleiding ‘floral design’ lijkt mij niet heel relevant. Los daarvan gaat het ons natuurlijk om studies die hip, hot en happening zijn. Die een massale instroom kennen, zoals allerhande media-opleidingen, maar waar geen werk mee te krijgen is. Kijk, een opleiding afschaffen is natuurlijk een uiterst middel. Het allerbelangrijkst is dat studenten eerlijke voorlichting krijgen. Wie een opleiding hbo-recht gaat volgen, zoals ikzelf heb gedaan, moet weten dat zo’n studie soms ook droog en saai is, en niet zo spannend als het in tv-series lijkt.”

    Het vorige kabinet had veel aandacht voor topsectoren en toegepast onderzoek. Moet er volgens u ook meer geld naar fundamenteel onderzoek?
    “We moeten gaan nadenken over hoe je ervoor zorgt dat we wetenschap blijven financieren. Onze investeringen blijven achter bij het buitenland. Voormalig KNAW-president Robbert Dijkgraaf noemt dat niet voor niets. We moeten wetenschap serieus nemen en hardcore onderzoek niet vergeten.”

    --------------------------------------------------------

    SP, Jasper van Dijk:
    “Leenstelsel is schuldenstelsel”

    De Socialistische Partij wil het onderwijs niet verder in de uitverkoop zetten, zegt Kamerlid Jasper van Dijk. Maar als de SP in de regering komt, valt er over alles te onderhandelen. “We hebben geen breekpunten, alleen maakpunten”, zegt Van Dijk in navolging van zijn partijleider. Hij is dus niet dogmatisch, zegt hij, maar heeft wel zo zijn ideeën over beter onderwijs.

    U wilt de basisbeurs behouden?
    “Ja, wij verzetten ons tegen een leenstelsel in de studiefinanciering. Een leenstelsel zou eigenlijk een schuldenstelsel moeten heten. Nu al hebben studenten gemiddeld zeventienduizend euro studieschuld. Dat willen sommige andere partijen verhogen tot bijna dertigduizend euro. Dat is een enorm bedrag. Wij willen de basisbeurs behouden en zelfs de aanvullende beurs verhogen, zodat het hoger onderwijs beter toegankelijk wordt voor kinderen van minder draagkrachtige ouders.”

    Denkt u dat het gaat lukken? Een ruime meerderheid wil de basisbeurs afschaffen.
    “De ChristenUnie en het CDA willen hem behouden. De PvdA misschien niet, maar daar hoor ik ook wel eens wisselende geluiden over de basisbeurs. We kunnen erover onderhandelen.”

    Wat vindt u van het plan om het collegegeld voor bètastudenten af te schaffen?
    “Eigenlijk is collegegeld een vreemde vestzak-broekzakconstructie: we geven studenten een beurs en laten hen ook collegegeld betalen. Dat kan beter. Maar het is onwenselijk om alleen het collegegeld voor technische studies af te schaffen. Dan schep je ongelijkheid en het is bovendien zeer de vraag of je je doel bereikt. Moet je mensen die eigenlijk geen technische studie willen volgen, lokken met het afschaffen van collegegeld? We kunnen dat geld beter in de kwaliteit van het onderwijs investeren.”

    Gaat de langstudeerboete na de verkiezingen verdwijnen?
    “Dat hoop ik wel. Alleen het CDA is er nog voor, en zelfs die partij had hem in de Catshuisonderhandelingen geschrapt.”

    Maar alleen als er een leenstelsel voor in de plaats zou komen.
    “Ik ga eerst uit van de gemeenschappelijke overtuiging: we willen allemaal dat de langstudeerboete verdwijnt. We moeten het er alleen nog over eens worden hoe we dat kunnen dekken. En ik kan daar nu niet via de pers over onderhandelen.”

    In uw verkiezingsprogramma staat niets over het collegegeld voor tweede studies...
    “O nee? Dan ga ik een wijzigingsvoorstel indienen op het partijcongres! Ik heb die paragraaf zelf geschreven, maar dit is er tussendoor geglipt. Het verhoogde collegegeld voor tweede studies willen we afschaffen.”

    Hoeveel wilt u in wetenschappelijk onderzoek investeren?
    “Dat kan ik nog niet zeggen. Alle partijen hebben te maken met het regime van het Centraal Planbureau. Definitieve cijfers zullen we indienen op basis van de doorrekening van de plannen. Wat mij betreft wordt het wel een fors bedrag, maar ik moet dit nog uitonderhandelen binnen de partij. Als het begrotingstekort in 2014 nog meer omhoog gaat, dan heeft dat gevolgen. Maar ik hoop dat het een verhoging van honderd à tweehonderd miljoen euro wordt.”

    Wilt u minister van Onderwijs worden?
    “Zullen we eerst de verkiezingen afwachten? Ik vind het niet relevant of ik straks minister moet zijn. Ik ben voor alles beschikbaar, maar nu ben ik kandidaat voor de Tweede Kamer.”

    ----------------------------------------------------------------

    ChristenUnie, Carola Schouten:
    “Kijk kritischer naar fancy opleidingen”

    Als het aan de ChristenUnie ligt houden studenten gewoon hun basisbeurs, want de studieschulden zijn al hoog genoeg. Wel mag van studenten worden verwacht dat ze tempo maken, vindt Kamerlid Carola Schouten.

    De ChristenUnie wil de basisbeurs houden, maar ook de langstudeerboete?
    “Klopt. Wij hebben destijds voor de langstudeerboete gestemd omdat je best van studenten mag vragen om binnen een redelijke termijn af te studeren. Maar wij willen geen leenstelsel, omdat we vinden dat het hoger onderwijs toegankelijk moet blijven. Studenten bouwen nu al een behoorlijke schuld op, want ze lenen steeds meer. We vinden het verontrustend dat ze niet goed op de hoogte zijn van de financiële gevolgen. Ze zouden beter geïnformeerd moeten worden over de voorwaarden en afbetalingsregels. Ze weten trouwens ook niet altijd dat ze recht hebben op zorgtoeslag en belasting kunnen terugvragen, bleek uit onderzoek van Nibud. Dat moet beter.”

    Onlangs werd het ov-reisrecht van studenten met twee jaar ingekort. Is er een kans dat de ChristenUnie dit ongedaan maakt?
    “Nee. Maar wij zouden er wel voorstander van zijn om studenten hun reisrecht flexibel te laten inzetten. Dat is erg duur volgens de staatssecretaris, maar wij willen dat nog wel laten uitzoeken.”

    Gaan jullie technische studies ook gratis maken?
    “Nee, daar zijn wij niet voor. Het is redelijk om studenten gewoon collegegeld te laten betalen. Maar bèta-studenten die een tweejarige master volgen, moeten ook niet benadeeld worden. Dat is één van de redenen waarom we de basisbeurs willen behouden.”

    De ChristenUnie wil taal- en cultuuropleidingen beschermen. Hoe ziet u dat voor zich?
    “Een studie dient meer dan alleen het economisch rendement. Het is van belang dat opleidingen in bijvoorbeeld de geesteswetenschappen in stand worden gehouden.”

    Toch wil de ChristenUnie het aantal opleidingen verminderen waarmee weinig werk is te vinden.
    “We zijn vooral kritisch over fancy opleidingen, die niet goed op de arbeidsmarkt aansluiten en waarvan er nu veel te veel worden aangeboden. Daar mag best wat kritischer naar worden gekeken.”

    Uw partij wil de langstudeerboete behouden, maar hoe moet het dan verder met de deeltijdstudenten die daar sneller last van krijgen?
    “Zij kunnen een beroep doen op het profileringsfonds van hun instelling. Daarnaast moeten hogescholen en universiteiten hun curriculum onder de loep nemen. Programma’s zijn nu soms over een te lange periode uitgesmeerd. Dat kan slimmer, denken wij. Wij willen niet zoals staatssecretaris Zijlstra het complete deeltijdonderwijs privatiseren, dat moet niet het doel zijn. Het gaat erom dat er meer maatwerk wordt geleverd.”

    Er gaan stemmen op om het collegegeld voor tweede studies weer tegen het normale tarief aan te bieden. Krijgt dat plan steun van de ChristenUnie?
    “Dat is een lastige. Het uitgangspunt is dat studenten één bachelor en één master kunnen krijgen tegen het normale, lage tarief. Dat stimuleert studenten om meteen de goede studiekeuze te maken. Natuurlijk is een tweede studie leuk en goed, maar de vraag is of de overheid dat moet betalen. Wij vinden van niet.”

    Gaan jullie extra investeren in fundamenteel onderzoek?
    “Wij willen prioriteit geven aan ‘fundamenteel toepassingsgericht’ onderzoek, met name in de bèta-techniek. Onderzoek dat in de schemerzone zit tussen de topsectoren en fundamenteel onderzoek. Het gaat iets dieper dan toegepast onderzoek voor de markt, maar is meer toegepast dan puur fundamenteel onderzoek. Wij denken dat dit tot de meeste innovaties leidt.” (HOP)

    De PVV wilde niet meewerken aan dit artikel.

     

    summary