De evolutie van twee vogeltjes met pet en piemel

In de bladen, op internet, op de radio en televisie; om Fokke & Sukke kun je nauwelijks meer heen. De twee vogeltjes met pet en piemel geven in verschillende bladen en een reeks eigen bundels hun visie op het leven, de wereld en de actualiteit. Makers Reid, Geleijnse en Van Tol kregen onlangs de Stripschapprijs 2003 toegekend voor hun werk. Cursor onderwierp cartoonist Jean-Marc van Tol aan een ‘elektronisch vragenvuur’.

John Reid, Bastiaan Geleijnse en Jean-Marc van Tol leerden elkaar kennen tijdens hun studententijd in Amsterdam, waar ze terechtkwamen bij hetzelfde dispuut. Hun eerste gezamenlijke activiteit was het schrijven van cabaretteksten, later gevolgd door striptekenen. De eend Fokke en kanarie Sukke zagen het levenslicht in 1993. Reid, Geleijnse en Van Tol werden door het studentenweekblad Propria Cures benaderd om een kerstcartoon te verzinnen. Men stond niet bepaald direct op de stoelen voor het gevederde duo; de eerste cartoon werd geweigerd. Van Tol: “We waren niet realistisch genoeg. Volgens de redactie van het blad konden vogeltjes helemaal niet praten”.

Het duurde tot 1997 voordat de eerste betaalde opdrachten binnenrolden. In dat jaar verscheen tevens het eerste boekje, ‘Fokke & Sukke hebben altijd wat’. Daarna groeide de populariteit van het tweetal. Inmiddels is een hele reeks boekjes verschenen, waaronder de jaarlijkse terugblikken ‘Het afzien van’, en delen de vogeltjes hun kritische kijk op de wereld met de lezers van vele dag- en andere bladen. Van Tol: “Steeds meer mensen begrijpen de vorm waarin wij onze grappen gieten. In het juryrapport van het Stripschap wordt zelfs gezegd dat wij ‘een succesvolle omslag van studentikoze humor naar humor voor een breed publiek’ hebben gemaakt”.

Met die omschrijving is de tekenaar het overigens niet eens. “Studentikoos zijn we nooit geweest. Wij maken gewoon grappen en gebruiken de actualiteit en alles dat ons bezighoudt als input voor grappen. Toen we studeerden, waren dat inderdaad nog wel eens onderwerpen die te maken hebben met alles rond het studentenleven, maar ik geloof niet dat onze humor van de ene op de andere dag is veranderd. Natuurlijk zijn wíj in de loop van de jaren wél veranderd: we zijn ouder geworden, hebben andere interesses gekregen, zijn met andere dingen bezig. Dergelijke dingen hebben wel invloed op de humor die je bedrijft. Maar dat is meer een evolutie dan een omslag.”

De grenzen van wat wel en níet kan in de cartoons, zijn volgens Van Tol simpel: “Alles waar we om kunnen lachen kán, en alles wat niet leuk is, kan niet. Maar als we iets hebben waar we om kunnen lachen, maar waarvan we denken dat we er mensen mee kwetsen, dan doen we het vaak niet. We willen met cartoons mensen even laten lachen, geen verdriet doen”.
Dat neemt niet weg dat op de redacties van kranten en bladen die de cartoons publiceren, wel eens brieven van gepikeerde lezers binnenkomen. Erg vervelend, vindt Van Tol. “Mensen nemen je iets kwalijk wat je helemaal niet zo bedoeld hebt. Ze worden vaak kwaad om hun eigen interpretatie. Dan moet je in feite je grappen gaan uitleggen en dat is niet leuk.”

Geheim
Wat is het geheim van het succes van Fokke & Sukke? Van Tol: “Sommige collega’s zeggen wel eens dat het komt door onze ‘media exposure’; we geven vaak interviews en doen vaak dingen voor radio en tv. Ikzelf denk toch echt dat die media-aandacht eerder een gevólg is van het succes dan de oorzaak. Als mensen je strips niet leuk vinden, kun je nog zo vaak met je kop op tv verschijnen, maar ik denk niet dat daardoor meer boekjes verkocht worden”.
Dat het drietal de Stripschap-prijs 2003 toegekend heeft gekregen, noemt Van Tol “heel erg gaaf. Alledrie lezen we al sinds onze prilste jeugd strips. Als je dan de hoogste prijs uit de stripwereld krijgt toebedeeld, ben je natuurlijk hartstikke blij. Dat doet je goed”.

Tentoonstellingen
Komend najaar vieren Fokke & Sukke hun tiende verjaardag. Dat wordt gevierd tijdens de Stripdagen, half oktober, in themapark Archeon in Alphen aan den Rijn. Tevens verschijnt rond die tijd een Engelstalig boekje van Fokke & Sukke en staan in december tentoonstellingen gepland in het Amsterdamse Persmuseum en galerie Fuzzy Art in de Jordaan. Verder gaat het trio maandelijks een televisieprogramma doen voor BNN./.

Voor meer Fokke & Sukke zie hun ‘webzijde’: www.foksuk.nl.