‘Van Leeuwenhoek’. De Nederlandse pionier op het gebied van de microscopie, Anthonie van Leeuwenhoek, wordt hier afgebeeld over een afbeelding van een elektronenmicroscoop van bloedvaten in wording.

Wat neem je als College van Bestuur voor cadeau mee als je voor het eerst op bezoek gaat bij een buitenlandse universiteit? Daar zijn geen voorschriften voor, maar sinds een week kan het CvB voor de dag komen met een uniek presentje. Grafisch ontwerper John van Litsenburg maakte een reeks prenten, gebaseerd op medische MRI- en CT-scans van de faculteit Biomedische Technologie. Wetenschap ontmoet kunst.

Wanneer je bij iemand op bezoek gaat, neem je een aardigheidje mee. Dat hoort zo. Niet alleen geldt dat voor de standaard fles wijn van kennissen die bij elkaar op visite gaan. Ook op een hoger niveau is deze ongeschreven regel van belang. Alleen zou het er wat raar uitzien als het College van Bestuur bij de een of andere Chinese universiteit met een flesje wijn zou komen aanzetten. Tot nog toe nam het CvB vaak de gebonden catalogus van TU/e-kunstcollectie mee, maar een eigen origineel en exclusief relatiegeschenk was gewenst. En hoe kun je dat beter realiseren dan door een kunstenaar aan het werk te zetten met als onderwerp het eigen onderzoek? Toen de opdracht hiervoor zo’n anderhalf jaar geleden werd geformuleerd, zat het lustrumjaar eraan te komen. Logisch dus dat beleidsmedewerker drs. Joep Huiskamp, die zich met het geschenk bezighield, koos voor het thema ‘health and technology’. De Eindhovense grafisch ontwerper John van Litsenburg mocht het geschenk gaan maken. Daarvoor werd hij gekoppeld aan prof.dr.ir. Bart Ter Haar Romeny, hoogleraar bij de faculteit Biomedische Technologie. Diens groep Biomedical Image Analysis richt zich volledig op het analyseren en visualiseren van medische beelden als MRI-plaatjes en CT-scans. Mooie input voor een kunstenaar om zich op uit te leven. Ter Haar Romeny benadrukt de waarde van visuele informatie: “De mens is erg visueel ingesteld. Volgens mij is van je zintuigen het zicht het meest ingrijpend om te verliezen. En zegt een beeld niet meer dan duizend woorden?”.
Van Litsenburg was twee dagen te gast aan de faculteit BMT. Studenten van Ter Haar Romeny voorzagen de grafisch ontwerper van honderden medische beelden van het menselijk lichaam. Het merendeel daarvan was afkomstig uit MRI- en CT-scanners. “Ik werd helemaal ondergedompeld in de medische plaatjes en ik vond het ene nog boeiender dan het andere, zeker als kunstenaar. Bij sommige beelden dacht ik meteen: Rubens! Maar ook meer abstracte beelden vond ik interessant. Het ging me om de schoonheid van de beelden zelf”, vertelt Van Litsenburg. “Twee dagen lijkt best lang, maar dat was het niet. Je moet in die tijd leren omgaan met de software en hoe je de beelden moet bekijken. Vervolgens moest ik ook nog bedenken welke beelden ik mee wilde nemen naar huis en welke niet en hoe ze te bewerken.”
De kunstenaar stoeide met de beelden, draaide schedels om hun as, sneed
lichamen virtueel open en draaide flink aan de kleuren. Van Litsenburg: “De achtergrond van de meeste beelden is lichter geworden. Artsen en onderzoekers hier werken meestal met een zwarte achtergrond. Verder heb ik de kleur van lichaamsdelen erg opgevoerd en visueel mooie uitsneden gemaakt.” En -niet onbelangrijk- er één of twee extra lagen aan toegevoegd. Soms van een bekend beeld uit de kunst of de medische wetenschap, zoals een portret van de uitvinder van de microscoop, Anthonie van Leeuwenhoek. Of van het beroemde schilderij van Rembrandt ‘De anatomische les van dr. Nicolaes Tulp’. Een tweede vorm die Van Litsenburg soms toevoegde, was een afbeelding uit de natuur. Soms alleen (vlinder), soms in een sjabloon van tientallen stuks (eieren, bladeren). Zo maakte de kunstenaar uit honderden afbeeldingen een shortlist van vijftien ontwerpen. Die bracht hij terug naar de uiteindelijke zeven stuks. Soms met vormgevingstechnische argumenten, soms om andere redenen. Zo sneuvelde een plaat met een afbeelding van een vrouwenborst, omdat dat wellicht bij bezoekjes van het CvB aan bijvoorbeeld het Midden-Oosten gevoelig zou kunnen liggen.
De grafiek is in een oplage van 25 stuks geprint en in een chique doos verpakt. Elke doos bevat de zeven gesigneerde afbeeldingen, los op dik papier gedrukt. “Zo hebben de ontvangers van het cadeau de mogelijkheid vrij eenvoudig de kunstwerken op te hangen”, aldus Huiskamp. Het CvB heeft het nieuwe geschenk goedgekeurd. Men kan dus weer met goed fatsoen op reis, op weg naar buitenlandse universiteiten. En ook de TU/e-gemeenschap gaat ervan genieten, want de doos met zeven exemplaren komt terecht in de kunstcollectie van de universiteit./.

‘Dreamview’. De vlinder op het beeld van een babygezicht verwijst naar de vorm van de hersenholtes.