Universiteiten willen begroting niet ‘bevriezen’

door Hanne Obbink HOP
De universiteiten zien niets in het voornemen van minister Ritzen om de begroting voor 1997 simpelweg te baseren op die van 1996. Zij willen dat hij rekening houdt met wat er na vorig jaar veranderd is, onder meer in studentenaantallen. Er wordt zelfs hardop nagedacht over een beroep bij de Raad van State als Ritzen zijn plan doorzet.
Minister Ritzen wil de universiteiten elke prikkel ontnemen om meer studenten binnen te halen; dat past in zijn streven naar een kleinere universiteit. Daarom wil hij bij het opstellen van de begroting van 1997 geen rekening houden met recente veranderingen in studentenaantallen, en simpelweg de begroting van 1996 ‘bevriezen.’ Hij maakt slechts één uitzonde-ring: het aantal studenten in Limburg is zo sterk gestegen dat die universiteit volgens hem drie mil-joen gulden extra moet krijgen.
Dit ‘vrieskastmodel’ is bedoeld als overgangsmaatregel. Ná 1997 wil Ritzen een heel nieuw ‘bekos-tigingsmodel’ laten ingaan (dat wil zeggen: heel nieuwe regels gaan hanteren om het overheidsgeld voor het gehele wetenschappelijk onderwijs over de afzonderlijke universiteiten te verdelen). De gezamenlijke universiteiten, verenigd in de VSNU, zijn tegen dit ‘vrieskastmodel’. Zij vinden het onredelijk om in het geheel geen rekening te houden met de groei of afname van hun studentenaantallen - die immers ook meer of minder werk met zich meebrengen.
De universiteiten voorzien daarnaast dat veranderingen in hun taken ná 1997 alsnog verrekend zullen worden. Dat betekent voor sommigen dat ze met een extra grote afname van hun budget te maken krijgen; dat zal tot meer ontslagen leiden en - dùs - meer uitgaven voor wachtgelders. Voor anderen zou het ‘vrieskastmodel’ betekenen dat ze geld mislopen dat ze volgens de nu geldende regels wel zouden krijgen. De Erasmus Universiteit dreigt er zo bijvoorbeeld 3,5 miljoen gulden bij in te schieten. Als Ritzen zijn plan doorzet, ‘kan worden voorzien dat een aantal universiteiten in beroep gaat bij de Raad van State’, meldt een interne notitie van de VSNU dan ook.
Afgelopen vrijdag zijn de univer-siteiten het onderling eens geworden over een alternatief voor Ritzens ‘vrieskastmodel’. In wat de universiteiten het ‘koelkastmodel’ noemen, wordt de invloed van studentenaantallen niet geheel weggenomen, maar wel teruggebracht. Universiteiten krijgen in dit model vooral betaald op grond van het aantal afgestudeerden (in plaats van het aantal ingeschreven studenten) en krijgen een groter deel van hun geld als ‘nullast’, onafhankelijk van groei of afname van hun taken.
Ook deze ‘koelkast’ geldt als overgangsmodel. Want de VSNU is het met Ritzen eens dat het nu geldende model, het zogeheten ‘HOBEK’, niet geheel voldoet. Maar de universiteiten willen voor de jaren vanaf 1998 een minder ingrijpend vernieuwd model dan Ritzen voor ogen heeft. Zij vrezen vooral dat de minister zich in een geheel nieuw model een veel grotere inhoudelijke greep op de universiteiten toebedeelt.
Het ‘koelkastmodel’ kan begrepen worden in het licht van dit meningsverschil. De ‘koelkast’ - die een aangepaste versie van het ‘HOBEK’ is - kan volgens sommige universiteitsbestuurders namelijk goed uitgebouwd worden tot iets definitiefs. Zo zou de meer inhoudelijke invloed van Ritzen buiten de deur gehouden kunnen worden.