Digitale groeten uit Hongkong
door Gerard Verhoogt
‘Ben ik verstaanbaar?’, klonk het bij de voorbereiding van de video-interview van Studium Generale met Willem van Kemenade. Van Kemenade, die zich in Hongkong bevond, is 20 jaar correspondent van het NRC Handelsblad in China en schrijver van het boek China-Hongkong-Taiwan-BV. Hij kwam duidelijk over en hoewel Van Kemenade op het grote videoscherm recht de zaal inkeek, vroeg interviewer Bas Kikkert toch even waar hij nou naar keek. ‘Naar uw boordje’, antwoordde de long distance gast. ‘Zal ik die dan maar dicht doen?’, repliceerde Kikkert terstond en het gesprek kon beginnen.
De Chinese economie kent een succesvolle groei: de laatste tien jaar gemiddeld elf procent. Maar de staatsbedrijven (43 procent van het totaal) lijdt structureel verlies en overleeft slechts door deals en grote subsidies. Sluiting, gevolgd door massale werkloosheid, is strijdig met de officiële communistische leer. Het gevolg van de industrialisatie, milieuvervuiling, krijgt weinig aandacht. Een van de boosdoeners is de goedkope, massaal gebruikte, maar uiterst smerige steenkool. Hinderwetvergunningen kent men niet, uitlaatfilters evenmin.
Democratische hervormingen verwacht Van Kemenade voorlopig niet. De bevolking aan de kust, de yuppen in moderne, westers aandoende steden, zien een boerendemocratie niet zitten en vinden het belangrijker dat er iets aan de corruptie en willekeur gedaan wordt. Van Kemenade relativeerde de historische Chinese claim op Taiwan. Dat werd pas eind negentiende eeuw een Chinese provincie. Japan veroverde het al snel en pas na de Tweede Wereldoorlog kreeg China het terug. Tot Tsjang Kai Check zich er terugtrok. Wat er gebeurd zou zijn als Amerika geen vloot had gestuurd met de crisis? Van Kemenade: ‘Chaos, dalende beurskoersen, mensen die een enkele reis naar elders nemen, gevolgd door onderhandelingen. Ze kunnen alleen samen komen als ze economisch en politiek naar elkaar toegroeien, vooral vanuit China. Dat verwacht ik rond 2035.’
Nauwelijks bekend, maar wel belangrijk wordt de demografische ontwikkeling van China, een land met een sterke familietraditie. Door de één-kind politiek krijgt de huidige generatie geen broertjes en zusjes, neefjes en nichtjes, ooms en tantes meer; ouders zijn op latere leeftijd afhankelijk van hun familie, voorzover die nog bestaat.