Herkansing
Tot nu toe heeft de inspectie alleen zeer summiere oordelen bekend gemaakt. De precieze kritiek wordt nog op schrift gezet. Toch hadden de betrokken besturen hun reactie dezer dagen meteen klaar. De afkeuring zou louter gebaseerd zijn op vorm- en procedurekwesties; de kwaliteit van hun plannen was niet in het geding. Dus wordt er gezinspeeld op de snelle herkansing (vóór 15 september), waartoe de minister inmiddels besloten heeft. ‘We moeten maar door die hoepel springen’, zei een Leidse bestuurder tegen het universiteitsblad Mare. En ook de TUE mikt op snelle herschrijving van het kmp, volgens de richtlijnen van de inspectie.
Toch is het de vraag of die snelle herschrijving veel kans zal maken. Want hoe summier en volgens sommigen bureaucratisch de kritiek van de inspectie ook is, de reparatie is niet per se makkelijk. Zo was vooraf bekend dat de plannen gebaseerd moesten zijn op een ‘diagnose op opleidingsniveau’, en dat ze voldoende ‘draagvlak’ moesten hebben bij studenten en faculteiten. Juist op die punten baseert de inspectie nu zijn afkeuringen. En aan die kritiek valt moeilijk tegemoet te komen zonder nieuwe, uitgebreide overlegrondes.
De TUE is echter al druk bezig met herziening van het plan. TUE-voorzitter Henk de Wilt: ‘Wij denken het resterende stuk snel beschikbaar te hebben, omdat we al bestaand materiaal hebben.’ Volgende week praat de TUE met de inspectie, waarbij al nieuw materiaal zal worden aangeboden. De TUE zal niet de lijn van de VU volgen, aldus De Wilt.
Draagvlak
De VU weigert onder het juk door te gaan en tekent in een brief aan Ritzen bezwaar aan tegen het inspectie-oordeel. Volgens de VU heeft Ritzen eerder toegezegd dat diagnose per opleiding niet nodig is als een recente visitatie een positief oordeel heeft opgeleverd; daar heeft de VU zich aan gehouden. Ook het verwijt over het ontbrekende ‘draagvlak’ voor de plannen zou onterecht zijn. Het VU-bestuur bestrijdt daarom de conclusies van de inspectie en dreigt minister Ritzen zelfs met een juridische procedure, als hij niet alsnog tot ‘positieve besluitvorming’ komt.
Met die positieve besluitvorming doelt de VU op de pot voor verbeterprojecten, waaruit minister Ritzen deze zomer maximaal 66 miljoen gulden beschikbaar zal stellen. Voor die toewijzing gelden echter twee voorwaarden. De inspectie moet het kwaliteitsplan van de instelling goedkeuren. En daarna moet de commissie-Wijnen nog de door faculteiten ingediende projecten goedkeuren. Die oordelen, over in totaal zo’n duizend projecten, worden op 1 juli verwacht. Volgens eerste berichten worden er zo’n 200 afkeuringen verwacht.
De Landelijke Studentenvakbond reageert intussen uiterst kritisch op de gang van zaken rond de inspectie-oordelen. Voorzitter Mike Riegel vreest dat de kern van de zaak - de beoogde onderwijsverbetering - op de achtergrond raakt. Hij toont zich zelfs verbaasd dat er zo weinig plannen zijn afgekeurd. Zijn indruk is dat de inspectie met zijn oordelen toch al niet erg kritisch is geweest. Het idee van een snelle herkansing voor instellingen met een afgekeurd plan vindt de LSVb in elk geval onacceptabel. Riegel wijst op de ‘harde’ afspraak van vorige zomer, dat instellingen na afkeuring van hun plan pas in de volgende toekenningsronde van 1997 weer meedoen. Sjef van Gool van het ISO sluit zich hierbij aan. Hij vindt een snelle herkansing ‘onzinnig en overbodig’. ‘Zo’n extra ronde is pas echt bureaucratisch. Dan moet men wéér onder tijdsdruk een plan erdoor jassen. Laat men gewoon de tijd nemen tot april ’97 om het plan te verbeteren. Het geld blijft toch gereserveerd voor de instelling. En dat beetje geld waar het dit jaar om gaat, kan men best zelf voorfinancieren.’
Verhoging collegegeld
Een drijfveer van minister Ritzen om de genoemde herkansing te bieden zou volgens Van Gool wel eens de eerstvolgende collegegeldverhoging kunnen zijn. De Tweede Kamer heeft die verhoging, die dit najaar moet vallen, afhankelijk gemaakt van de voortgang van het project kwaliteit en studeerbaarheid. En het zou de minister wel uitkomen als hij dan al kan melden dat een aantal plannen inmiddels verbeterd is. Oppositiepartij CDA heeft afgelopen week dan ook direct vragen gesteld over de afkeuring van kwaliteitsplannen. Het kamerlid Ten Hoopen vraagt ondermeer of Ritzen de collegegeldverhoging nu zal uitstellen. ‘Zo nee, hoe moet de Kamer dan tot een beoordeling komen.’
Maar de regeringsfracties lijken niet onder de indruk van de berichten over de kmp’s. Zo vindt Monique de Vries (VVD) een tiental afkeuringen op 75 ingediende plannen ‘geen vreselijke ramp’, vooral als blijkt dat de kritiek van de inspectie in een aantal gevallen vooral redactioneel van aard is.