Pieter Jonker kan gezien worden als dé expert op het gebied van intelligente autonome robots. Hij is degene die in Nederland het langst bezig is met robots en is een van de founding fathers van voetbalrobots. Na een studie elektrotechniek aan de Universiteit Twente en een baan bij TNO is hij sinds 1984 werkzaam aan de TU Delft. Aan de TU/e is hij één dag in de week hoogleraar bij de onderzoeksgroep Dynamics and Control Theory van de faculteit Werktuigbouwkunde. Op vrijdagen is hij te vinden in het robolab of in zijn kamer op vloer -1 van W-hoog. De andere vier dagen is hij hoogleraar Robot Vision in Delft, waar hij ook woont. “Een dag in de week in Eindhoven is eigenlijk veel te weinig. Er zijn hier zoveel interessante dingen te doen.”

Jonker vindt het een van zijn taken als wetenschapper om kennis te delen met geïnteresseerd publiek. Zo houdt hij bijna jaarlijks een lezing tijdens de vakbeurs Vision and Robotics voor het Nederlandse MKB. En 16 februari was hij een van de sprekers bij KennisCafé ‘Evolutie? Dat kan beter’, georganiseerd door De Volkskrant, Sciencecenter NEMO, KNAW en De Balie. Met Martin Lankheet, bioloog van de Universiteit van Utrecht, praatte Jonker over de vraag of robotvisionsystemen beter zijn dan het menselijke oog. Lankheet heeft zich gespecialiseerd in het menselijke netvlies en visuele systeem, Jonker in robotogen en robotvision.

Beide wetenschappers benadrukten het belang van de ontwikkeling van de neocortex. “De neocortex is een bijzondere prestatie van de evolutie. Je moet je voorstellen: de grijze cellen in de hersenen zijn een soort laag van massief parallelle processoren en geheugen met een totale afmeting van een servet en de witte cellen zijn het netwerk dat die grijze cellen verbindt. En dat zit in dan in je hoofd gepropt. Je kunt het zien als het elektrische systeem van de hersenen. Zonder neocortex geen geheugen, en zonder geheugen geen leereffect. Mede door dit leervermogen heeft de evolutie een versnelling doorgemaakt.”

Jonker en Lankheet hoeven elkaar niet te overtuigen. Complexer wordt het bij creationisten of aanhangers van intelligent design, waarvan er ook een enkeling was in de Balie.

“Creationisten doen soms uitspraken zoals: ‘een menselijk oog of de neocortex is zó complex, dat moet wel door direct ingrijpen van God gemaakt zijn’. Dat vind ik eigenlijk een belediging van God. Ik denk dat, als er al een God is, deze niet zo dom zou zijn om zelf te gaan zitten klussen aan al die ogen en andere organen als een soort biologische horlogemaker. Ik zou mij een veel intelligentere God wensen. Bijvoorbeeld een die een systeem zoals evolutie bedenkt.”

Hoewel nu nog net niet toegepast in echte robots is een leervermogen op den duur wel onontbeerlijk voor robots. “Je weet als robotontwerper nooit in wat voor situaties jouw robot terecht gaat komen en waaraan hij zich zal moeten aanpassen. We leren de robots nu lopen door zijn verlangen te prikkelen. Zoiets als het willen hebben van een grote ‘high score’. Voor elke goede stap krijgt hij tien punten. Voor een efficiënte stap krijgt hij een paar punten meer. Zo voorkom je dat hij Russische paradepassen maakt of andere ‘silly walks’ uitvoert. Maar nu zit dat nog niet in onze voetbalrobots.”

Het verst ontwikkeld is op dit moment het humanoid robot team van de 3 TU’s en Philips. De TUlip robot waarmee Jonker op de foto staat is gemaakt door Tomas de Boer, alumnus van de TU/e en aio in Delft. In zijn hand heeft Jonker de nek en ogen van de robot.

Komende zomer gaat deze TUlip met zijn twee broertjes uit Enschede en Delft naar Oostenrijk. Het 3TU team Dutch Robotics gaat daar voetballen om de Robocup. “Bij deze jaarlijkse wereldkampioenschappen vindt ook een soort natuurlijke selectie plaats. Als een team een mechanische truc of algoritme heeft die goed werkt, heeft volgend jaar bijna iedereen zo’n ‘mutatie’.”/.