Vijftien stafleden, dertig promovendi en een reeks onderzoeken en publicaties. Prof.dr.ir. Jan Fransoo, hoogleraar Operations Planning & Control aan de faculteit Industrial Engineering & Innovation Sciences (IE & IS), illustreert met die opsomming de bijdrage die de TU/e levert aan logistieke kennis. “We produceren veel wetenschappelijke literatuur en doen volop aan kennisvalorisatie op dit terrein. Daarmee leveren we een forse bijdrage aan de versterking van de logistieke positie van Nederland in internationaal perspectief. Samen met de Rotterdamse Erasmus Universiteit zijn we koploper.”

Fransoo zit sinds september in het bestuur van het Innovatieprogramma Logistiek & Supply Chains en is onlangs ook benoemd tot lid van het Strategisch Platform Logistiek (SPL). De twee instellingen zijn met het topinstituut Dinalog en een Supply Chain Campus in Breda in het leven geroepen om de Nederlandse logistiek in Europa op de kaart te zetten. “De logistiek in ons land is versnipperd. Ook blijven grootschalige innovaties in de sector achterwege. De bedrijven, kennisinstellingen en het maatschappelijk middenveld werken te weinig samen. Dit was de reden voor de politiek om hiertegen in het verweer te komen.” Het nieuwe netwerk aan instituties kwam vrij snel van de grond, omdat het draagvlak binnen het bedrijfsveld groot bleek. “De verladers waren meteen enthousiast. Bij hen start de innovatie, want zij betalen uiteindelijk voor de logistieke diensten”, ontvouwt Fransoo.

De doelstellingen van het nieuwe logistieke netwerk zijn volgens Fransoo ambitieus maar realistisch. Zo moet de toegevoegde waarde van de regie en aansturing van goederenstromen worden opgeschroefd van drie naar tien miljard euro. “Dat is mogelijk. Logistieke ketens moeten dan veel beter worden aangestuurd. Bedrijven moeten hun regie over stromen eerst intern centraliseren. Als een bedrijf bijvoorbeeld lost in Spanje, dient het er altijd voor te zorgen dat een vrachtwagen in Spanje vervolgens ook weer ergens een lading oppikt. Als ondernemingen dat beter hebben geregeld, moet de regie van alle stromen in het land sterk worden gecentraliseerd. Een bundeling van informatie en centraal aangestuurd vanuit een cockpit”, aldus Fransoo.

Arrogantie
De betrokkenheid van de TU/e binnen het nieuwe masterplan is niet uit de lucht komen vallen. De TU/e-capaciteitsgroep Operations, Planning, Accounting, and Control (OPAC) deed de afgelopen jaren al diverse grote logistieke klussen voor de rijksoverheid, onder meer in de Rotterdamse haven en op Schiphol. Daardoor raakte ministeries bekend met de logistieke kennis die de TU/e in huis heeft. Fransoo: “Wij werden zo steeds meer betrokken bij de plannen om logistiek Nederland een nieuwe impuls te geven. De capaciteitsgroep heeft niet actief gelobbyd om met een aantal mensen mee te mogen denken over het logistieke masterplan. Wel menen we met enige arrogantie dat we heel goed werk afleveren. Dat heeft sommigen in Den Haag blijkbaar overtuigd.”

Maar de kennis zelf zou niet de enige reden zijn waarom de TU/e een rol van betekenis speelt binnen het nieuwe logistieke netwerk. “In Breda staat de samenwerking tussen overheid, bedrijfsleven en kennisinstellingen centraal. Die wordt grotendeels afgekeken in Eindhoven. De High Tech Campus en partijen binnen Brainport adviseren de campus in Breda. En daarom had ook TU/e Innovation Lab-directeur Wim Bens een streepje voor om de nieuwe voorman van Dinalog te worden. Hij is bekend met de driehoeksverhouding van overheid, bedrijfsleven en kennisinstellingen”, licht Fransoo toe.

De hoogleraar voorziet naast de grote bijdrage op het gebied van supply chain regie in de komende jaren bovendien op het gebied van mobiliteit en duurzaamheid een inhoudelijke bijdrage van de TU/e. De benodigde kennis hiervoor zou onder meer uit de hoek van Werktuigbouwkunde en IE & IS moeten komen. “Op een aantal terreinen is op korte termijn veel winst te boeken, en daar kan de universiteit bij helpen. Een voorbeeld is de ontwikkeling van hybride vrachtauto’s. Dat is ook in logistiek opzicht een interessante. Dat levert niet alleen voordelen op voor het milieu. Hybride auto’s produceren nauwelijks geluid bij lage snelheid. Dat kun je logistiek benutten door vrachtauto’s in de nacht te laten lossen. De inefficiëntie van het huidige systeem is dat wagens alleen op specifieke tijden gelost en geladen mogen worden. Een ander interessant voorbeeld ligt in de samenwerking met Wiskunde en Informatica, waar met Remote Diagnostics de onderhoudsstatus van een systeem veel beter kan worden gemeten. Door analyse van patronen in het verouderingsproces van deze systemen kunnen logistieke ketens vervolgens op een meer efficiënte en duurzame manier worden ingericht.”/.

Ambitieus plan moet Nederland naar logistieke top voeren

Grote innovaties zijn noodzakelijk om de logistieke sector te behoeden voor verval. Met die noodroep kwam de onafhankelijke Commissie van Laarhoven in 2006 na eigen onderzoek over de stand van zaken in de Nederlandse logistiek. Volgens de adviesgroep, ingesteld door het ministerie van Verkeer en Waterstaat, zou ons land zijn leidinggevende positie in de branche hebben afgestaan aan België, Duitsland en Frankrijk.

Het gezamenlijke signaal van toppers uit het bedrijfsleven en de wetenschap, onder wie TU/e-hoogleraar Fransoo, bleef de jaren erop niet zonder gevolgen. De commissie Van Laarhoven schreef op basis van haar bevindingen het Innovatieprogramma Logistiek & Supply Chains. Dit plan moet de komende vier jaar worden uitgevoerd en beschrijft op detailniveau hoe de samenwerking tussen bedrijfsleven, kennisinstellingen en overheid eruit moeten komen te zien. Diezelfde partijen hebben circa zestig miljoen euro uitgetrokken om het plan te realiseren. Het innovatieprogramma telt een drietal pijlers. Zo moet er een regiecenter komen dat met de modernste technologie de afstemming en samenwerking tussen leveranciers en afnemers moet verbeteren en aansturen. Dit gebeurt niet alleen bij fysieke goederenstromen, maar ook bij financiële stromen en datamanagement. Daarnaast moet Nederland een koppositie gaan bekleden in de wereld op het gebied van service logistiek. Dit is de ketenregie op de producten en diensten, tussen het moment waarop zij worden geleverd totdat hun levensduur is beëindigd. Als derde moet er een regievoering komen op transport- en informatiestromen rondom Schiphol, de Rotterdamse haven en binnen- en buitenlandse verkeersknooppunten.

Om de drie pijlers handen en voeten te geven, zijn er een viertal instellingen in het leven geroepen: het topinstituut Dinalog, de Supply Chain Campus, Stichting Nederland is Logistiek en het Strategisch Platform Logistiek. Breda is vanwege zijn gunstige geografische ligging de thuisbasis van dit netwerk. Een bestuur van topmannen, onder wie Fokke van der Veer (Unilever), Enno Osinga (Schiphol) en Fransoo, gaat toezien op de naleving van het plan.

Bij Dinalog, waarover TU/e Innovation Lab directeur Wim Bens vanaf april fulltime de regie voert, vindt onderzoek en ontwikkeling plaats van nieuwe innovatieve concepten. Het onderzoek spitst zich toe op de drie pijlers uit het innovatieprogramma. Kennisinstellingen en bedrijven bundelen er hun wetenschappelijke knowhow. Bij het instituut zijn verder topopleidingen op het gebied van supply chain management ondergebracht. Verder ligt bij Dinalog de dagelijkse leiding over de uitvoering van het innovatieprogramma. De campus van veertien hectare biedt plek aan Dinalog, het regiecentrum en de supply chains van verladers en logistieke dienstverleners. Ook ondernemingen kunnen gezamenlijk hun innovatieve regiecentra op de campus stationeren.

De Stichting Nederland is Logistiek zet zich de komende twee jaar in voor de imagoversterking van de sector. Het verslechterde imago blijkt onder meer uit de te lage instroom bij logistieke opleidingen. Het onafhankelijke Strategisch Platform Logistiek (SPL) komt drie keer per jaar bijeen en bestaat uit topnamen uit het bedrijfsleven en kennisinstellingen, zoals Jos Nijhuis (Schiphol), Hans Smits (havenbedrijf Rotterdam), Alexander Sakkers (Transport en Logistiek Nederland) en TU/e-hoogleraar Fransoo. Dit orgaan zet de logistieke strategie van Nederland uit, adviseert de politiek en zorgt ook voor de afstemming met Den Haag.