Het boek ‘2030: Technology that will change the world’ schreef Van Santen samen met prof.ir. Djan Khoe, TU/e-hoogleraar Optische communicatie, en wetenschapsjournalist Bram Vermeer. Vermeer laat aan het begin van de presentatie weten dat de hele eerste oplage van het boek -tweeduizend stuks- inmiddels is uitverkocht. Dat is mooi voor een boek dat pas drie weken op de markt is. De auteurs hebben er de afgelopen jaren veel energie in gestoken. Van Santen: “De afgelopen zes jaar kwamen we eens per maand voor vier uur bij elkaar om over dit boek te praten.”

Het boek bouwt voort op een werk dat de drie mannen vier jaar geleden uitgaven: ‘Zelfdenkende pillen en andere technologie die ons leven zal veranderen’. Dat boek werd geschreven in het kader van het vijftigjarig bestaan van de TU/e. Maar de schrijvers wilden hun boodschap ook aan de rest van de wereld vertellen. Het nieuwe boek is een grotendeels herschreven versie, met meer gerenommeerde internationale experts. Voor 2012 staat een Chinese versie (Han-Chinees ) van het boek gepland en voor 2011 een Koreaanse editie.

“In dat eerste boek hebben we ons tot de beschrijving van drie grote technologiegebieden beperkt”, zegt Van Santen. “In dit nieuwe boek kijken we heel nadrukkelijk naar de behoefte van de wereld zelf. Dat doen we op het gebied van het klimaat, van energie, nieuwe duurzame materialen, en andere manieren van produceren. Complexiteit is een heel belangrijk onderdeel in dit boek. Er zit ook veel meer systeemdenken in dan in ‘Zelfdenkende pillen’. We bespreken in dit boek grote, complexe vraagstukken, die veel verschillende invalshoeken hebben, zowel maatschappelijk als technologisch. Daar zijn ook veel verschillende partijen bij betrokken. Dat soort complexe systemen hebben ook de eigenschap om zich op een bepaalde manier te gedragen. Soms convergeren ze naar een oplossing, maar bij andere systemen gebeurt dat niet en krijg je een soort ongecontroleerd chaotisch gedrag. Dat is bijvoorbeeld typisch voor klimaatmodellen, maar het geldt soms ook voor de complexe apparaten die wij als wetenschappers ontwerpen. Je moet die complexe systemen zien te ontleden in alle afzonderlijke componenten waaruit het is opgebouwd. De aansturing en besluitvorming moet decentraal geregeld worden en daarbij moet je gebruikmaken van de modernste netwerktheorieën en communicatiemethodes. Vanuit die decentraliteit moet je dan tot een oplossing zien te komen.”

Als voorbeeld noemt Van Santen het gericht gebruikmaken van Google om de wereldwijde waterschaarste aan te pakken. “In wezen is er geen waterschaarste, er valt alleen op de ene plaats meer water dan op de andere. Als je dat via Google goed kunt monitoren en in beeld kunt brengen, kun je ervoor zorgen dat er water van de ene naar de andere plek getransporteerd wordt. In Nederland zou je zoiets kunnen voorstellen bij een dijkdoorbraak. De gevolgen daarvan zijn decentraal veel beter te bestrijden dan dat je dat vanuit een centraal punt ooit kunt doen. Dan neemt de besluitvorming en de terugkoppeling daarvan veel te veel tijd in beslag.”

De auteurs openen hun boek met het geven van een opsomming van de gebeurtenissen die zich voordeden in de periode dat ze het boek schreven. Olie- en voedselprijzen schoten omhoog en zakten weer in, een enorme aardbeving trof Haïti, banken faalden gigantisch en er was de dreiging van een wereldwijde griepepidemie. Van Santen: “Rampen die voor het eerst in de menselijke geschiedenis echt wereldwijd van aard zijn. Het zijn zaken die grote vragen oproepen en waarbij in onze optiek ingenieurs nog steeds een taak hebben om ze op te lossen. Het is onvoldoende om deze bedreigingen enkel te zien te zien als een beheers-probleem. Als het bijvoorbeeld gaat om schaarste zie je in de chemie voortdurend hoe dat probleem wordt aangepakt. Neem zeep. Dat was in de 17de en 18de eeuw heel duur omdat de soda die ervoor nodig was, gewonnen moest worden uit wier. Het sodaproces is in die periode opgekomen om die dure grondstof goedkoper te maken. Opheffen van schaarste is voor chemici dan ook een belangrijke drijfveer van hun onderzoek.”

Van Santen, Khoe en Vermeer interviewden voor het boek een groot aantal experts van naam. Daaronder Hans Blix (hoofd van het VN-onderzoek in Irak), Craig Venter (verkenner van het menselijk DNA), Susan Greenfield (hersenonderzoeker) en Hans Joachim Schellnhuber (klimaatwetenschapper). Ze stelden hen de vraag: wat voor technologische en wetenschappelijke doorbraken hebben we nodig om deze bedreigingen af te wenden? De auteurs betitelen die oplossingen die naar voren komen in het boek als “soms controversieel, maar realistisch.” Volgens Van Santen is het ook niet te voorspellen wat er in toekomst nog voor problemen gaan ontstaan. “Maar in dit boek trachten we wel aan te geven welke technologische uitdagingen er de komende twintig jaar te verwachten zijn. Wat we hier hebben opgeschreven zou zeer goed bruikbaar zijn als input voor een onderzoeksagenda.”