30 oktober 2008 - “Vuile tyfushond!” Prachtig scheldwoord. Hoe ziet een tyfushond eruit, als een hond, als een voetballer of als een scheidsrechter? Vloeken en schelden werkt enorm op mijn lachspieren. Schelden is van alle tijden. Shakespeare kon er al wat van: ‘Ah, you whoreson loggerhead, you were born to do me shame’ (Love’s Labour Lost), en ‘Foul spoken coward, that thund’rest with thy tongue, and with thy weapon nothing dares perform’ (Titus Andronicus).

Ik kocht ooit een boekje over schelden, The Insult Dictionary, in drie talen - Frans, Duits en Engels. Er staat duidelijk in hoe het moet; niet: ‘Could you please make a little room’, maar ‘Move over fatso!’, en in het Duits, niet: ‘ Seien Sie bitte vorsichtig’, maar ‘Das ist zerbrechlich, du Trampeltier’.

Ik hou van woordenboeken. Niet alleen heen en terug in Frans, Duits, Engels, Italiaans en Russisch, etymologische woordenboeken in Nederlands, Engels en Frans, maar ook Stoet’s Spreekwoordenboek; een Bargoens woordenboek, waaruit blijkt dat ‘geen cent de makke’ uit het Hebreeuws komt, en dat ‘makke’ plaag of gebrek betekent en geen werkwoord is: ‘niks te makken’ is wartaal; een Dictionary of American slang, waarin staat dat het woord ‘hooker’ hoer betekent en dat het woord verwijst naar generaal Hooker uit de Amerikaanse burgeroorlog, die veel lichtekooien in zijn gevolg had - volgens andere bronnen is het woord veel ouder, en zou Maarten ’t Hart gelijk kunnen hebben als hij in Het Psalmenoproer (eind achttiende eeuw) een grapje maakt over het woord ‘hoeker’, een schip; een Engelse Thesaurus, heel handig als je niet op een woord kunt komen.

Een van mijn aardigste woordenboeken, is ‘Concise Dictionary of Twenty-Six Languages’ Ik heb daar twee GEWIS-puzzeltjes mee opgelost, één met getallen in vreemde talen en een Zweedse ‘Zweedse puzzel’, waarvoor ik de eerste prijs won: een prachtige Zweedse combinatie. Het boekje geeft duizend woorden in onder meer Fins, Hongaars, Bahasa Indonesia (Maleis), Swahili en Esperanto. Je kunt er in zien dat Hongaars en Fins, hoewel verre verwanten, niets op elkaar lijken, hoeveel Nederlandse woorden er nog in het Bahasa zitten, of hoe Esperanto in elkaar zit. Je kunt leren dat de beroemde Hongaarse wiskundigen Erdos, Fehér en Fekete eigenlijk ‘Van Hout’, ‘Zwart’ en ‘De Wit’ heten. ‘Muis’ is ‘tikus’ in het Maleis. Wat zou het woord voor ‘rat’ zijn? Antwoord: ‘tikus besar’, grote muis; prachtig. Dat doet weer denken aan ‘toean besar’: ‘grote meneer’.

Woorden(boeken) heb je nooit te veel. In de ‘Twenty-Six Languages’ staan geen scheldwoorden.