De behandeling van prostaatkanker is vaak onnodig rigoureus: ook als de tumor maar een deel van de prostaat beslaat, wordt deze volledig verwijderd. De kans bestaat zelfs dat dit gebeurt terwijl er niet eens sprake is van een tumor. Dit komt doordat er geen goede technieken zijn om de tumor nauwkeurig in beeld te brengen. Met de nieuwe beeld-vormende technologie waarop student Biomedische Technologie René Besseling afstudeert, is dit in de toekomst waarschijnlijk wél mogelijk.

Prostaatkanker is, na longkanker, de meest voorkomende kankersoort bij Nederlandse mannen. De diagnose is problematisch: zogenaamde ‘prostaat specifieke antigenen’ in het bloed kunnen wijzen op kanker, maar ze kunnen ook voortkomen uit een onschuldige prostaatgroei. Bevoelen vanuit de endeldarm heeft alleen zin bij tumoren die zich aan de onderzijde van de prostaat bevinden en een weefselpunctie kan niet voorkomen dat de arts toevallig net naast de tumor prikt. Zelfs als het weefselmonster tumorcellen bevat, is volstrekt onduidelijk hoe groot de tumor is.

“Als alleen hier en daar een vlekje zit, wil je eigenlijk afwachten hoe de tumor zich ontwikkelt”, zegt René Besseling. Dit zou mogelijk zijn met de juiste beeldvormende technologie. Besselings afstudeerproject heeft betrekking op een beeldvormingsmethode op basis van echoscopie. Echoscopie wordt nu al gebruikt om de prostaat in beeld te brengen tijdens de weefselpunctie.

“Door een contrastvloeistof van microscopisch kleine belletjes in het bloed te spuiten, kan de doorbloeding van de prostaat in beeld worden gebracht”, zegt Besseling. “De ultrasone geluidsgolven die door de belletjes worden weerkaatst, hebben een andere frequentie dan de inkomende geluidsgolven.” Zodra het bloed door de prostaat stroomt, zorgen de belletjes voor een oplichting van het beeld. Wanneer de belletjes weg zijn, wordt het beeld weer donkerder.

“Rondom tumoren zitten fijn vertakte vaatnetwerken om de tumor van zuurstof te voorzien. Het patroon waarin de prostaat oplicht, zegt iets over de dichtheid van de vaten waardoor het bloed stroomt.” Met behulp van het juiste wiskundige model zijn de locatie en de afmeting van de tumor dus te berekenen.

Aan Besseling de taak om dat model te ontwikkelen en vervolgens te toetsen. Dit doet hij aan de hand van bestaande echoscopische filmpjes en pathologische analyses van in plakjes gesneden prostaten. Opmerkelijk genoeg is de theorie van de methode gebaseerd op een bestaand model uit de olie-industrie. “Daar wil je weten hoe olie en water zich door poreuze gesteentes verplaatsen, zodat je weet op welke plek je een jaknikker kunt neerzetten”, legt Besseling uit. “De modellen voor vloeistofbeweging in poreuze media wil ik nu gebruiken om prostaatdoorbloeding te kunnen kwantificeren.”

Tekst: Enith Vlooswijk
Fotomontage: Rien Meulman