Alle hens aan dek voor tekort aan informatici

door Frank Steenkamp HOP

De universitaire informatica-opleidingen moeten snel gaan samenwerken om iets te doen aan het groeiend tekort aan informatici. Voor de eerste nood moet men bijvoorbeeld samen met het bedrijfsleven proberen korte scholingsprogramma’s te starten. En ook bij het moderniseren van het onderwijs is meer samenwerking gewenst. Dit pleidooi houdt de landelijke visitatiecommissie informatica in haar eindrapport. De vereniging van universiteiten VSNU en de werkgeversvereniging VNO-NCW grepen de presentatie van het rapport afgelopen dinsdag aan om de oproep tot landelijke samenwerking te onderstrepen.

Dat er een schreeuwend tekort aan hoger opgeleide informatici heerst, spreekt al enige tijd uit de personeelsadvertenties: op elke afgestudeerde is er een veelvoud aan vacatures. Een groot bedrijf ging er kort geleden al toe over om informatici in Zuid-Afrika te ronselen. De visitatiecommissie stelt vast dat vooral het afgelopen jaar de vraag naar afgestudeerden enorm is gestegen. En dat hebben de opleidingen noch het bedrijfsleven zien aankomen. Intussen wordt het probleem vergroot doordat het aantal studenten sinds 1990 sterk gedaald is. Bij de klassieke informaticastudies halveerde het bijna tot in totaal 448, en dat verlies werd maar half goedgemaakt door de groei van nieuwe varianten zoals bedrijfsinformatica en kunstmatige intelligentie.

Kannibalisme
Die dalende populariteit hebben de opleidingen volgens de visitatiecommissie deels aan zichzelf te danken. De nieuwe werkgeversvoorzitter drs. Hans Blankert onderstreepte die stelling dinsdag. Hij noemde de groei van nieuwe informatica- varianten, ten koste van de moederstudie, een vorm van kannibalisme. Tot een helder beroepsbeeld heeft dit alles volgens hem niet bijgedragen.
Zowel de visitatiecommissie als de werkgeversorganisatie vinden dat de opleidingen snel moeten gaan samenwerken. Een begin is er al. Voorlichters van de opleidingen praten over een landelijke wervingscampagne, zoals het hbo die eerder al hield. Ook zouden er, om de ergste nood te lenigen, samen met het bedrijfsleven korte scholingsprogramma’s opgezet kunnen worden. Over de uitwerking van dat idee werd dinsdag echter nog weinig duidelijk.
Maar studentenwerving en snelle scholing zijn niet genoeg, zo werd duidelijk. De visitatiecommissie riep op tot sanering van het versnipperde studie-aanbod in de informatica. En die oproep kreeg voluit steun van de werkgevers. Op dit moment bieden alleen al de beide Amsterdamse universiteiten en Nijmegen samen minstens twaalf informatica-achtige opleidingen aan. ‘De visitatiecommis-sie overdrijft niet als ze daarvoor de term ‘desintegratie’ gebruikt’, zei Blankert dinsdag.

Herintegratie
Zowel vanwege de vraag naar breder opgeleiden als voor de beeldvorming bij aanstaande studenten is het nodig terug te keren naar brede basisopleidingen, met daarna pas uitwaaiering in specialisaties. Dat vindt de visitatiecom-missie, en de werkgevers zijn het daar mee eens. De vraag is hoever deze convergentie precies moet gaan. Blankert stelde dat volstaan kan worden met twee basisopleidingen: algemene en technische informatica. Ook op dit punt lijkt er al beweging zichtbaar. Een vrijwel identiek voorstel voor ‘herintegratie’ van de informatica tot twee of drie brede opleidingen komt voor in een VSNU-plan voor sanering van het totale studie-aanbod, waar de universiteiten de laatste hand aan leggen. De informatica-faculteiten zelf zijn over dit voorstel echter nog niet uitgepraat.
In het visitatierapport is overigens ook de kwaliteit van 19 afzonderlijke informatica-opleidingen beoordeeld. De resultaten van die beoordeling waren in het algemeen goed. Kritiek was er onder meer op de lange gemiddelde studieduur en in een aantal gevallen op de smalheid van de opleiding of de geringe aandacht voor communicatieve vaardigheden.
Tenslotte valt op dat de commissie bij vrijwel alle opleidingen meer aandacht wil voor multimedia en telematica. En dat moet nu eens niet gebeuren door nieuwe opleidingen te starten, waarschuwt de commissie ten overvloede. Zie hier voor de beoordeling van de opleiding technische informatica .