Hoeveel hoogleraren kan een land verdragen? Hun aantal neemt exponentieel toe - verdubbeling in een vaste tijd. Als het zo doorgaat, zullen hier in 2087 meer hoogleraren zijn dan runderen. Blijkens een bericht in Elsevier van 14 april 2008 waren er toen in Nederland 5481 hoogleraren; inmiddels zijn er al weer 19 bijgekomen. Omdat hier ongeveer 500 vrouwelijke hoogleraren zijn, telt Nederland nu 5000 mannelijke hoogleraren, gewone, bijzondere, betaalde en onbetaalde, slimme en, mogelijk, niet zo slimme.

Vijfduizend (5000) lijkt erg veel, misschien wel tè veel: hebben we in Nederland wel 5000 echte bollebozen? Een sommetje leert het volgende: Nederland heeft zestien miljoen inwoners, onder wie acht miljoen mannen. Hiervan zijn er 2,5 miljoen tussen de 35 en 60 jaar. Vijfduizend (5000) is 0,2 procent van 2,5 miljoen. Als we de slimste 0,2 procent van die 2,5 miljoen mannen zouden mogen uitkiezen, wat voor IQ zouden die mannen dan hebben? Het IQ van volwassenen is bij benadering normaal verdeeld met gemiddelde 100 en standaarddeviatie (‘spreiding’) ongeveer 15. Bij optimale keuze zouden we alle mannen met een IQ boven de 143 ‘in huis’ hebben.

Maar, ik denk niet dat het zo werkt: lang niet alle mannen met een dergelijk IQ komen in de academische wereld terecht; niemand weet hoeveel wèl. Bovendien worden aanzienlijke aantallen hoogleraren niet om hun geleerdheid, maar om politieke, financiële of andere oneigenlijke redenen tot dit ambt verheven; denk aan de Lubbersen, de Balkenendes en de Van Vollenhovens. Bovendien zijn veel van deze ‘feestperfessers’ benoemd op terreinen die weinig met wetenschap uitstaande hebben: globalisatie, christelijk-sociaal denken of vliegveldbranden, en er zijn nog veel gekkere ‘wetenschaps-gebieden’. Het is een misverstand te denken dat elk onderwerp waarover nagedacht zou kunnen worden, een hoogleraar zou behoeven.

Bij de vrouwen is het allemaal veel beter, weinig hooggeleerde prinsessen of oud-politici, en als we de 500 slimste vrouwen tussen de dertig en vijfenveertig zouden mogen selecteren, hebben ze allemaal een IQ boven de 153. We moeten het old boys network maar vervangen door een young girls network.