18 september 2008 - ‘Al die willen te kaap’ren varen moeten mannen met baarden zijn.’ Aldus een oud kaperslied. Mannen is het trefwoord - vrouwen met een baard vind je hooguit op de kermis.

Je kunt op verschillende manieren tegen de baard aankijken. Over ‘der Bart an sich’ wil ik het niet hebben, ook niet over de baard als modeverschijnsel. Het gaat om de baard als symbool. Toch vooraf even dit: baarden verbergen vaak iets: een zwakke kin, een schoppenaas of, volgens Trijntje Fop, zelfs een muis. Baarden transformeren kleine mannen onweerstaanbaar tot kabouters. Er zijn verschillende redenen om een baard te willen dragen: je hoeft je niet te scheren (de oudere prins Bernard); je wordt er mooier van (zwakke kin); je wilt niet herkend worden (Sinterklaas, Saddam Hoessein); je wilt iets uitstralen (een zeerover zijn of een artiest of… een geleerde). We hebben niet zo heel veel baarden op de TU/e.

Maar ter zake, terwijl jonge mannen de baard in de keel hebben, dragen volwassen mannen de baard rond de kin. Baarden zijn een teken van volwassen mannelijkheid, niet speciaal in seksuele zin. In veel culturen is de baard een teken van mannelijke ernst. Bij joden, moslims en sommige christenen is de baard een bewijs van gelovigheid. Bij joden en christenen is het dragen van een baard meestal een individuele keuze; de Taliban in Afghanistan stelden het dragen van een baard verplicht, en het groeisel moest minsten zo groot zijn als een vuist. Het dragen van een baard is hier een navolging van de Profeet, die volgens de overlevering een baard droeg; op de weinige afbeeldingen een bescheiden baard, veel bescheidener dan de baarden waarmee sommige ‘baardmannen’ hun vroomheid etaleren. Oost-Aziaten hebben maar weinig baardgroei en produceren een miezerige sik. In het islamitische Indonesië zie je daarom weinig mannen met baarden.

In andere culturen is juist het niet dragen van een baard een teken van er (niet) bij willen horen. Atatürk had geen baard en heeft het dragen van baarden zelfs verboden, zoals in China het dragen van de traditionele vlecht werd verboden: achterlijk! Alexander de Grote had geen baard en verbood zijn soldaten die te dragen: gevaarlijk bij het lijf-aan-lijfgevecht. Andere echte mannen zonder baard: Julius Caesar, Napoleon, Nelson, Michiel de Ruijter en Johan Cruijff.

Maar, ‘Jan, Pier, Tjores en Corneel die hebben baarden’ - niet in hun keel.