Draag je een ring met diamanten, dan ben je verantwoordelijk voor de ellende in de Afrikaanse diamantindustrie. Betaal je belasting, dan betaal je ook mee aan uitgaven voor defensiemateriaal en eet je chocolade dan houd je slavernij op de cacaoplantages in stand. Althans, zo zien Rolf van Gelder en kunst- en levenspartner Carmin Karasic het. En dat willen ze de bezoeker van de interactieve kunstlichttentoonstelling ook laten zien. Daarom ontwierpen ze de caleidoscoop Humann. Wie voor het ronde scherm gaat staan, ziet meteen een prachtig beeld dat bestaat uit weerspiegelde stukjes van een bonte verzameling achtergrondplaten. Er zit ook een real-time beeld van die kijker in verwerkt. Een camera gebruikt die opname en maakt met iedere beweging een ander totaalbeeld. Tegelijkertijd volgt een sensor de dichtstbijzijnde bezoeker en reageert op diens bewegingen door in en uit te zoomen. “In eerste instantie is wat je ziet mooi en fraai”, zegt Van Gelder. “Tot je je realiseert dat je geniet van foto’s van instortende Twin Towers. Het gaat ons erom een bewustwordingsproces in gang te zetten. Het heeft te maken met ‘the flap of the butterfly wing’. Iedereen is verantwoordelijk voor zijn eigen doen en laten én de gevolgen daarvan.” Daarom gebruiken Karasic en Van Gelder foto’s van diamanten, oorlog, sportmerk Nike, vluchtelingen en brandende wolkenkrabbers in hun achtergrondbeelden. De titel van hun kunstwerk is Humann wat staat voor ‘mens tot in het oneindige’. Je ziet jezelf oneindig vaak terug in deze caleidoscoop.

Van Gelder is naast ict’er aan de TU/e een artist webdeveloper. “In de jaren tachtig begon ik met traditioneel schilderen. Daarna kwam er digitale kunst bij en nu ben ik met multimedia-installaties bezig.” Samen met 85 andere kunstenaars uit binnen en buitenland leverde hij een idee in voor de Frits Philips Lichtkunstprijsvraag. De opdracht was een kunstwerk waarin licht gecombineerd wordt met interactiviteit. Negen kunstenaars mochten hun voorstellen uitvoeren in het eerste Philipsfabriekje aan de Emmasingel en acht hebben dat ook werkelijk gedaan. De winnaar krijgt zaterdag een wisseltrofee en een cheque van vijfduizend euro mee naar huis.

Bokszak
Voor de bezoeker is er meer te doen dan voorzichtig bewegen voor een caleidoscoop. Er hangt ook een bokszak in de zaal. Wie daar met bokshandschoenen tegenaan beukt, laat ledlampen branden. Hoe harder je puncht, hoe intensiever het licht.

Het museum is benieuwd hoe de kunstwerken reageren op het publiek. Sommige van de acht objecten zijn traceerbaar interactief en bij anderen speelt toeval een grote rol.

De vijfhonderd lampen ter grootte van een tennisbal die voor ‘Swarm’ aan het plafond zijn gehangen, nodigen uit tot een dans. Als je er onderdoor beweegt, volgen groepjes lampen je met verschillende kleuren. Zoals een zwerm vogels dat kan doen. Annette Waterschoot zal het tijdens de opening voordoen; speciaal voor Swarm schreef ze een choreografie. Later dit jaar zal ze die voorstelling herhalen tijdens festival Glow.

“Bij ‘Swarm’ zullen bezoekers gaan spelen”, denkt Loes Venker, educatiemedewerker van het museum. “Wat gebeurt er als ik een rondje draai of een sprintje trek? Bij andere kunstwerken word je aan het denken gezet. Humann is daarvan een voorbeeld, maar ook de ‘Wall of Fame’. Je loopt over een rode loper en daarbij ben je omringd door honderden paparazzi. Dat lijkt tenminste zo, omdat er de hele tijd flitslichten afgaan. Eerst komen ze van achteren, dan is het nog wel leuk. Later komen de flitsen van opzij en van voren en dan wordt het irritant. Ook de onvoorspelbaarheid speelt parten. Is het nu afgelopen? Nee, nog een flits!”/.

De tentoonstelling Re-ACT is te zien van 27 september tot 25 januari 2009 in Centrum Kunstlicht in de Kunst aan de Emmasingel in Eindhoven.