Italië beleefde volgens Machiavelli een rampzalige tijd, vooral tijdens de Italiaanse Oorlogen (1494 - 1559). De Franse legers trokken de Alpen over, de Italiaanse stadsstaten stonden machteloos. Zijn leven lang probeerde Machiavelli zijn -bestuurlijke- landgenoten aan te sporen zich te bevrijden van de buitenlandse heersers. Hij bezat wel de kennis, maar niet de macht. Echter, zij die de macht bezaten, wilden zijn kennis niet gebruiken volgens zijn inzichten.

In 1498 werd Machiavelli hoofd van de Tweede Kanselarij van de Grote Raad van Florence, zijn voornaamste publieke functie. Hierin was hij onder meer verantwoordelijk voor de buitenlandse politiek. Toen Florence betrokken raakte bij de oorlog tussen paus Julius II en koning Lodewijk XII van Frankrijk, bleef Florence te lang neutraal, ondanks Machiavelli’s advies. Toen de Fransen zich terugtrokken, rekenden de troepen van de paus af met de Florentijnen en kwamen De Medici opnieuw aan de macht.

Machiavelli belandde in 1513 in de gevangenis, werd gemarteld, maar weer vrijgelaten. Na zijn vrijlating wilde hij zijn ambt terug, alsof er niets gebeurd was. Als politicus wilde hij vooral een pragmaticus zijn, daarmee ingaand tegen de heersende doctrine dat een machthebber altijd de deugd voorop moest stellen. Volgens Machiavelli moest men goed zijn zolang het kon. Anders moest men als een vos zijn om de vallen te kennen en als een leeuw om de wolven af te schrikken.

Het oude Rome
In zijn lezing concentreert Karstens zich op het ideaal van Machiavelli: het oude Rome van de eerste eeuw voor Christus. Dat was gericht op het handhaven van de bestaande situatie, vooral in tijden van crisis. De grote vraag is hoe dan moreel en politiek stabiel te blijven. Machiavelli’s antwoord zou de toon zetten voor de politieke theorie van de komende eeuwen./.

Woensdag 3 december, 11.45 uur, Blauwe Zaal Auditorium.