“Niemand weet of de maatregelen zullen werken, dus het is onzinnig om hierover een voorspelling te doen”, zegt prof.dr. Ruth Oldenziel over de maatregelen die Barack Obama recentelijk aankondigde om de Amerikaanse economie een impuls te geven. Oldenziel is hoogleraar Amerikaans-Europese Techniekgeschiedenis aan de faculteit Industrial Engineering & Innovation Sciences en treedt regelmatig in de publiciteit als Amerika-specialist.

“Met zijn verwachting dat de economie verbetert door investeringen in openbare werken, grijpt Obama terug op het voorbeeld van Roosevelt. Enerzijds is er veel onderhoud aan wegen, tunnels en bruggen nodig. In Amerika zijn heel veel bruggen aangelegd in de jaren twintig en dertig uit de vorige eeuw. De wegen stammen veelal uit de jaren vijftig en zestig. Er is dus sprake van achterstallig onderhoud. Anderzijds wil Obama nieuwe investeringen doen in de aanleg van het internet.”

“Obama richt zich niet alleen op de markt door geldinjecties te geven aan de banken, maar ook op de werkgelegenheid. De regering-Bush heeft dit voortdurend geweigerd. Als de markt werkt, was het idee, dan komt de rest ook wel. Deze zogenaamde trickle-down-theorie blijkt echter niet te werken. Ook de voorganger van Franklin Roosevelt, Herbert Hoover, geloofde in de zelfregulerende werking van de markt. In beide gevallen komen de overheidsmaatregelen dus voort uit een kritiek op het neo-liberalisme.”

“De New Deal investeerde in de traditionele infrastructuur: wegen, bruggen, tunnels en scholen om zo de werkloosheid aan te pakken. De werkloosheid in de Verenigde Staten was in die tijd veel hoger dan nu. De maatregelen hielpen veel mensen aan het werk. Waarschijnlijk zijn heel veel Amerikanen door de New Deal niet van de honger omgekomen, dus op micro-economisch niveau werkten de maatregelen. Als je kijkt op macro-economisch niveau, dan moet je echter vaststellen dat de naoorlogse rijkdom van de Verenigde Staten te danken is geweest aan de Tweede Wereldoorlog. De Amerikanen hebben veel verdiend aan de oorlogsindustrie en leden bovendien geen schade op eigen grond.

“Het is heel moeilijk om vast te stellen wat het precieze effect is geweest van Roosevelts stimuleringspakket. Wat zou er zijn gebeurd zonder die maatregelen? Ik denk dat de New Deal in elk geval wel een aderlating heeft gestopt.”

“De New Deal was geen doortimmerd economisch pakket. Er werd een heleboel uitgeprobeerd en als een maatregel niet werkte, dan lieten ze deze weer vallen. De overheid werd werkgever. Schrijvers kregen opdracht om regionale toeristengidsen van Amerika te schrijven, kunstenaars werden aan het werk gezet om muren in scholen te beschilderen en fotografen kregen de opdracht de gevolgen van de economische crisis in beeld te brengen. In het creëren van openbare werken neemt Obama deels de New Deal over.”/.

Hoogleraar prof.dr. Ruth Oldenziel. Foto: Bart van Overbeeke