25 juni 2009 - Vijfhonderd jaar geleden werd Calvijn geboren. Nog vijftienhonderd jaar eerder werden Varus’ troepen door Arminius verslagen in het Teutoburger woud. Ik leg zo uit wat het verband is.

Wat vindt u trouwens van Calvijn? Volgens onze minister-president was hij ‘een soort Obama’. Maar, waar Obama de martelkamers van Guantanamo Bay laat sluiten, liet Calvijn toe dat een religieuze tegenstander werd doodgemarteld. Mijn afkeer van Calvijn stamt uit de tijd dat ik zestien was. Bij oom Jan op Texel las ik Stefan Zweigs ‘Castellio gegen Calvin’. Zweig beschrijft met hartstochtelijke afschuw hoe Servet met instemming van Calvijn op een zacht vuur werd gebraden: ‘Zijn hartverscheurende kreten waren de hele nacht in heel Genève te horen’.

Calvinisten waren vaak rabiaat antirooms: ‘Liever Turks dan paaps’. Ian Paisley spreekt in 1999 van “an abomination of the world” en “the Church of Rome is as rotten today as it was when Martin Luther visited Rome centuries ago”. Calvijn beschouwde zelfs de Germaanse aanvoerder Hermann (Arminius) van het Hermannsdenkmal als een medestander. Calvijn bewonderde Hermann, omdat die, toen bijna vijftienhonderd jaar geleden, de Romeinen (lees: ‘Roomsen’) onder Varus zo verpletterend had verslagen dat keizer Augustus klaagde, “Varus, Varus, geef mij mijn legioenen terug”. Hermann, Calvinist avant la lettre!

De Nederlandse rooms-katholieken hebben eeuwenlang gezucht onder het calvinistische juk; hun kerken geconfisqueerd, hun missen en processies verboden. Ze kregen pas in de Napoleontische tijd sommige van hun kerken terug. De Sint Jan in Den Bosch kwam pas in 1816 weer in katholieke handen. In een recent boek, Het Vergeten Seizoen van Peter Delpeut, dat in 1860 speelt, durft pastoor Peters uit angst voor de calvinistische overheid niet met een wit onderkleed over straat. De volledige emancipatie van het katholieke volksdeel liet tot 1917 (volgens sommigen tot 1960) op zich wachten.

Ik kan tamelijk neutraal verslag doen van deze dingen. Mijn vader was van gereformeerden huize, mijn moeder kwam uit een katholiek gezin; ze gingen samen naar de hervormde kerk. Ik ben geboren in Tubbergen, in de schaduw van het Schaepman-standbeeld, en opgegroeid in Haaksbergen bij de Dr. Ariënsstraat.

Maar, terug naar de Calvijn van Balkenende. Zou onze MP wel eens met de ogen van Paisley naar Maxime Verhagen kijken, en ziet hij Wouter Bos eigenlijk meer als een medestander dan Maria van der Hoeven? En omgekeerd, hoe kijken de katholieke politici naar de calvinistische premier? Terwijl Balkenende terugverlangt naar de calvinistische VOC-tijd, zijn de katholieken hun geschiedenis vergeten. Of weten ze nog van de martelaren van Gorkum, de Beeldenstorm en de tijd van de schuilkerken?

Het CDA is eigenlijk een godswonder - maar van welke God?