Niet iedere kinderwens van een vrouw kan worden vervuld. Op zoek naar eigen kroost besluiten veel ouders om adoptiekinderen te nemen. Sinds enige tijd biedt in vitro fertilisatie (ivf) een alternatief voor kinderloze paren. Aan deze techniek hangen voorschriften en een stevig prijskaartje. En ziedaar, de globalisering doet vanzelf zijn intrede. Want wat in het ene land is uitgesloten, kan gemakkelijk verderop.

Die verbazingwekkende ontdekking doet Zippi Brand Frank in haar film Google Baby. Tijdens haar onderzoek stuit ze via internet op een wereldwijd netwerk van vraag en aanbod in baby’s. Google Baby reist over drie continenten en toont de opkomende markt in baby’s. Op haast industriële wijze worden pasgeborenen geproduceerd tegen een lage kostprijs. Frank volgt een Israëlische zakenvrouw die alles regelt voor haar klanten. Ze koopt online sperma en eicellen, vriest meerdere embryo’s in en vliegt naar India. Daar wachten goedkope draagmoeders die het ‘eindproduct’ ter wereld brengen.

Uiteraard kent deze vorm van mensenhandel een keerzijde. Alleen embryo’s die naar wens van de klant zijn worden gebruikt. Kans op suikerziekte, een longaandoening of hartklachten? Moet het een jongetje of meisje worden? Het is genetisch allemaal te achterhalen en te selecteren. Negen maanden later mag de westerse klant zijn kind in ontvangst nemen.

Of niet. Zoals een Japans echtpaar dat tijdens de negen maanden durende productie plotseling gaat scheiden. Geen van beiden wil de baby. Vervolgens wordt de draagmoeder door de Indiase autoriteiten onder druk gezet om voor het kind te zorgen. Pas als blijkt dat de vrouw daartoe financieel niet in staat is, komt de Japanse oma haar kleinkind ophalen.

Blik wurmen
En dan is er het stel dat een baby weigert omdat het te vroeg is geboren en de kans op een afwijking bestaat. Dit soort akelige taferelen neemt toe naarmate de handel in baby’s groeit. Ook prof.dr. Mark Post realiseert zich dat. Maar de vasculair bioloog, ooit een arts met patiënten, plaatst toch wat kanttekeningen. “Dankzij ivf en het invriezen van embryo’s kunnen mensen hun kinderwens laten uitkomen en gelukkig worden. Je kunt deze technieken dus niet zomaar afwijzen omdat je bang bent dat je een blik wurmen opent. Dat geldt in feite voor alle wetenschappelijke ontwikkelingen. Genetisch gemodificeerde gewassen brengen risico’s met zich mee, maar kunnen wel de wereldbevolking voeden. Het beste zou zijn om dat soort keuzes door ethici te laten wegen en met regelgeving in te perken. Met alle mondiale excessen op de koop toe. Er is geen andere weg.”

Er zal volgens Post altijd een afweging plaatsvinden tussen maatschappelijk nut en de kans op misbruik. Zo is het implanteren van embryo’s de laatste jaren sterk verbeterd. De kans op succes ligt rond de veertig procent, gelijk aan dat van een natuurlijk embryo. “Die verbetering is het gevolg van de maatschappelijke druk. Eerst moesten er meerdere embryo’s worden ingebracht, met het risico op een ongewenste meerling. Nu kunnen we een embryo beter doorgronden, mogelijke aandoeningen uitsluiten en levensvatbaarder maken. Het volstaat tegenwoordig om slechts één enkel embryo te implanteren. Maar die verbeterde techniek biedt ook de kans om te selecteren op zaken die niets met levensvatbaarheid te maken hebben. Bijvoorbeeld de keuze tussen een jongen of meisje. In Nederland is dat door de overheid verboden en valt dat goed te controleren. Maar dat is niet in alle landen hetzelfde.”
Misbruik van wetenschap is van alle tijden en een randverschijnsel, meent Post. Toch mag dat volgens hem geen reden zijn om waardevrije wetenschap de kop in te drukken. “Het feit dat de uitkomsten kunnen worden misbruikt mag geen reden zijn om wetenschappelijke vondsten tegen te houden. Daarmee zou je het kind met het badwater weggooien.” (FvO)/.

Maandag 15 maart vanaf 19.30 uur in De Zwarte Doos.