“De laatste weken heb ik lang nagedacht of ik moet reageren en zo ja, wat ik dan moet zeggen. Het is moeilijk de juiste woorden te vinden. De commissie heeft gesproken. En nu moet ik en wil ik iets zeggen, hoe onmogelijk het ook is het juiste te zeggen.

Ik heb gefaald als wetenschapper, als onderzoeker. Ik heb onderzoeksgegevens aangepast en onderzoeken gefingeerd. Niet een keer, maar meerdere keren, en niet even, maar gedurende een langere tijd. Ik realiseer me dat ik door dit gedrag mijn directe collega's in verbijstering en boosheid heb achtergelaten en mijn vakgebied, de sociale psychologie, in een kwaad daglicht heb gesteld. Ik schaam me daarvoor en ik heb daar grote spijt van.

Wetenschap is mensenwerk, het is teamwerk. Ik heb de afgelopen jaren enorm genoten van de samenwerking met talloze getalenteerde, zeer gemotiveerde collega's. Ik hecht er aan te benadrukken dat ik hen nooit op de hoogte heb gebracht van mijn oneigenlijk gedrag. Ik bied mijn collega's, mijn promovendi en de gehele academische gemeenschap mijn oprechte excuses aan. Ik ben me bewust van het leed en het verdriet dat ik bij hen heb veroorzaakt.

Sociale psychologie is een groot, belangwekkend, en solide vakgebied dat prachtige, unieke inzichten biedt in menselijk gedrag en daarom nog steeds veel aandacht verdient. Ik heb de fout gemaakt dat ik de waarheid naar mijn hand heb willen zetten en de wereld net iets mooier wilde maken dan hij is. Ik heb gebruik gemaakt van oneigenlijke middelen om de resultaten aantrekkelijk te maken.

In de moderne wetenschap ligt het ambitieniveau hoog en is de competitie voor schaarse middelen enorm. De afgelopen jaren is die druk mij te veel geworden. Ik heb de druk te scoren, te publiceren, de druk om steeds beter te moeten zijn, niet het hoofd geboden. Ik wilde te veel te snel. In een systeem waar er weinig controle is, waar mensen veelal alleen werken, ben ik verkeerd afgeslagen.

Ik hecht eraan te benadrukken dat de fouten die ik heb gemaakt, niet zijn voortgekomen uit eigenbelang. Ik besef dat er nog heel veel vragen zijn. Mijn huidige gesteldheid staat mij echter niet toe deze te beantwoorden. Ik zal nog diep moeten graven om te achterhalen waarom dit alles gebeurd is, wat mij hiertoe heeft bewogen. Ik heb hierbij hulp nodig die ik inmiddels ook heb gekregen. Hier wil ik het op dit moment bij laten.”

Niet alleen is hij geen professor meer, Diederik Stapel mag misschien ook niet langer de doctorstitel voeren. Hij is die titel niet meer waard, meent de Universiteit van Amsterdam.

Ook aan de Universiteit van Amsterdam heeft Stapel “vrijwel altijd geïsoleerd, ongecontroleerd en ongetoetst de dataverzameling/codering/bewerking voor zijn rekening genomen”, aldus het rapport dat vandaag openbaar is gemaakt. Toch valt niet vast te stellen of Stapel al fraudeerde toen hij het proefschrift schreef waarop hij in 1997 aan de UvA promoveerde. Want deze data zijn intussen vernietigd, conform de richtlijnen.

Als de universiteit de doctorstitel nog kan intrekken, dan zal dat zijn “op grond van uitzonderlijk wetenschappelijk onwaardig gedrag, in strijd met de aan het doctoraat verbonden plichten”, zoals in het Tilburgse onderzoeksrapport wordt geopperd. De commissie verwijst naar een Duitse zaak, waarin een frauderende wetenschapper zijn doctorstitel om dezelfde reden verloor.

De UvA had zelf een commissie van zwaargewichten (onder leiding van voormalig KNAW-president Pieter Drenth) laten kijken naar het onderzoek dat Stapel tussen 1994 en 1999 aan de universiteit verrichtte. Die heeft gerapporteerd aan de Tilburgse commissie onder voorzitterschap van een andere oud-president van de KNAW, Pim Levelt. (HOP)