Voor mensen met falende hartkleppen bestaan er prima functionerende kunstmatige vervangers. Deze prothesen hebben voor kinderen echter het nadeel dat ze niet meegroeien, en dat de patiëntjes meermaals onder het mes moeten om nieuwe, grotere kleppen te krijgen. De TU/e ontwikkelt daarom levende hartkleppen, gekweekt buiten het lichaam, die kunnen meegroeien. Daardoor is uiteindelijk nog maar één operatie nodig.

Het inbrengen van de levende kleppen kan door het werk van promovenda Petra Dijkman van de faculteit Biomedische Technologie nu minimaal invasief, via een sneetje tussen de ribben. Er is dus geen openhartchirurgie voor nodig. De gekweekte kleppen worden in een stent ingebracht, die op de juiste plaats uitzet en de oude, falende kleppen aan de kant schuift.

Bij de eerste preklinische testen bleken de levende kleppen het niet lang te doen, door vervorming en door overwoekering. De vervorming ontstond door de sterke activiteit van de cellen in de kleppen. De oplossing bleek, opmerkelijk genoeg, het verwijderen van de cellen uit de levende kleppen, voorafgaand aan implantatie.

Bij de proeven van Dijkman, uitgevoerd door het UniversitätsSpital Zürich, bleken de geïmplanteerde celloze kleppen binnen enkele weken nieuwe bewoners te hebben gekregen: cellen uit het eigen lichaam van de ontvanger. Deze ‘herbevolking’ is cruciaal voor het overleven van de kleppen op lange termijn doordat de cellen zorgen voor het onderhoud en de groei. Ook bleken de kleppen nu aanzienlijk beter vormvast.

Het implanteren van celloze gekweekte kleppen heeft verder nog een ander belangrijk voordeel: ze kunnen worden gekweekt met cellen van andere mensen, zonder het gevaar van afstotingsverschijnselen. Bovendien kunnen de celloze kleppen lange tijd bewaard worden, waardoor ze 'off the shelf' kunnen worden gebruikt. De onderzoekers kunnen nog niet zeggen hoe lang het duurt voordat de kleppen beschikbaar zijn voor patiënten.

Petra Dijkman (32) bedrijft naast haar wetenschappelijke carrière ook topsport (zie ook een eerder artikel in Cursor). Ze is als professioneel wielrenner verbonden aan de Belgisch-Italiaanse profequipe Kleo Ladies Team. Dijkman verlaat nu tijdelijk de wetenschap om zich te richten op het wielrennen. Ze rijdt dit seizoen alle wereldbekerwedstrijden; vorige week nam ze deel aan de klassieker Omloop Het Nieuwsblad.