Werken universiteiten veel samen met het bedrijfsleven voor het binnenhalen van middelen uit de derde geldstroom, of scoren ze juist goed bij het verwerven van onderzoeksbeurzen, de tweede geldstroom? Het Rathenau Instituut deelt de universiteiten in in diverse groepen, zoals ondernemend (goed in zowel de tweede als de derde geldstroom), maatschappelijk (vooral goed in derde geldstroom) en wetenschappelijk (vooral goed in de tweede geldstroom). Wie op beide aspecten matig scoort, heet een ‘onderwijzende universiteit’.

In 2001 stond Wageningen nog te boek als een ondernemende universiteit, terwijl Eindhoven en Leiden tussen de onderwijzende universiteiten stonden. Nu is Wageningen veranderd in een maatschappelijke universiteit, want in de tweede geldstroom wil het iets minder goed lukken dan voorheen. Eindhoven en Leiden zijn nu overduidelijk ondernemende universiteiten. Eindhoven werft vooral veel geld uit het bedrijfsleven en Leiden scoort veel onderzoeksbeurzen.

De afgelopen vijf jaar zijn aan de TU/e de derde geldstroommiddelen stevig gegroeid van bijna 50 miljoen euro in 2007 naar ruim 75 miljoen in 2011. Qua aandeel in het totaal aan inkomsten betekent dit een groei van 17,9 procent naar 23,8 procent. Ook de tweede geldstroom is in die vijf jaar gegroeid, maar minder hard. In 2007 stond de teller daarbij op 17 miljoen (6,2 procent van de totale baten) en in 2011 was dat 23 miljoen (7,3 procent). Bij elkaar opgeteld zijn de tweede en de derde geldstroom nu dus goed voor bijna een derde van de totale inkomsten van de TU/e. Dat was vijf jaar geleden nog net geen kwart.

Overigens zijn op dit vlak in de loop der jaren de meeste universiteiten gaan schuiven, zo constateren de Rathenau-onderzoekers. De Universiteit Twente was een wetenschappelijke universiteit en lijkt nu meer maatschappelijk. Groningen valt niet meer onder de wetenschappelijke universiteiten, maar onder de onderwijzende, terwijl dat bij Utrecht net andersom is. Rotterdam is van maatschappelijk naar onderwijzend gegaan. De Vrije Universiteit ging van een beetje onderwijzend naar een beetje ondernemend. Maastricht viel nipt in de maatschappelijke categorie, maar is nu een onderwijzende universiteit.

Elders veranderde er minder: Nijmegen bleef ondernemend, de UvA wetenschappelijk en Tilburg onderwijzend. De TU Delft is nu ‘maatschappelijker’ dan ooit. (HOP/HK)