“Wie op de universiteit komt studeren, moet tonen wat hij of zij waard is”, zei rector Hans van Duijn bij de opening van dit academisch jaar. Maar blijkt een studie hier na een halfjaar een kansloze missie te zijn, dan trekt de TU/e haar handen van je af. “We dwingen ze nog net niet om weg te gaan, maar dat zou in de toekomst wel eens anders kunnen worden.”
Vreemde uitspraken voor een rector van een instituut voor academische opleidingen. Een academische houding gedijt bij liefdevolle verwaarlozing: pas als een student verantwoordelijk kan zijn voor zijn of haar eigen studie en een grote mate van vrijheid heeft daar naar eigen inzicht mee om te gaan. Dat een universiteit aangeeft hoe dat zou moeten, is prima, maar dat ze oplegt hoe het moet, is de dood in de pot.
Voor alle duidelijkheid: ons eerste jaar bij Elektrotechniek kent van alles behalve verwaarlozing! We hebben speciale wiskundevakken die aansluiting met het vwo leggen, we hebben ouderejaars als studentmentoren die vanaf de Intro ‘hun’ eerstejaars een halfjaar begeleiden, we hebben een overvol rooster om er toch maar vooral voor te zorgen dat onze eerstejaars aan het werk gaan en blijven, we hebben een cursus studievaardigheden in oktober, we hebben huiswerkbegeleiding in blok C, we hebben in het eerste semester maar liefst zes deeltoetsen om onze eerstejaars zoveel mogelijk terugkoppeling te geven, we hadden docentmentoren maar daar zagen studenten het nut niet van in en dat hebben we dus maar weer afgeschaft. En ja, we hebben ook (al meer dan vijftien jaar) een studieadvies voor Kerstmis. En daarmee houdt het niet op. Ook ná het eerste semester hebben we studiebegeleiding voor alle studenten die dat nodig hebben, bijvoorbeeld via officiële -door de examencommissie goedgekeurde- planningen in het tweede jaar (wat bij sommige opleidingen ‘studiecontracten’ heet).
Maar levert ons dit studenten met een academische houding op? Ik betwijfel het zeer. Als het gaat om een academische houding dan zie ik die eerder in bijvoorbeeld een tweedejaars student die ik onlangs sprak over zijn plannen voor zijn tweede jaar, die naast zijn studie bij Prodrive werkt en daar ook wil blijven werken. Slecht voor zijn studievoortgang, slecht voor ons rendement. Maar wel een academische houding in de dop. Want die houding uit zich in zelfstandig keuzes maken, ook al maak je het jezelf er moeilijk mee en doet de hele wereld iets anders. Een academische houding betekent ook dat je de tijd neemt om te overdenken wat je aan het doen bent en dat je de resulterende studievertraging voor lief neemt. Een academische houding groeit alleen bij studenten die uit zichzelf gemotiveerd en gedreven zijn, niet bij wie zich laat leiden door de buitenwereld. Een academische houding kun je niet afdwingen; erger nog: dwang maakt dat die houding nooit zal ontstaan.
Een academische opleiding kan een bindend studieadvies dus missen als kiespijn. Een goede opleiding heeft die dwang ook niet nodig, want er is echt niet veel overtuigingskracht nodig om een student die niet op de goede plek zit zover te krijgen dat hij of zij een andere opleiding gaat zoeken. Een opleiding die dwang nodig heeft, geeft zichzelf een brevet van onvermogen. Een universiteit die dwang nodig heeft, laat zien dat ze zich vooral richt naar het ministerie, dat alleen elk diploma betaalt. Vooral efficiëntie en geld tellen. Met het opleiden van academici heeft dat niet veel meer te maken.

Jan Vleeshouwers, studieadviseur bij de faculteit Elektrotechniek