De positie van collegelid prof.dr. Paul Verhaegen, die begin mei van dit jaar overleed, is met ingang van deze maand weer ingevuld. Jo van Ham, tot vorige maand plaatsvervangend directeur-generaal Hoger Onderwijs, Beroepsonderwijs, Wetenschapsbeleid en Emancipatie bij OCW, is vanuit Zoetermeer het CvB komen versterken. Van Ham was door collegevoorzitter Amandus Lundqvist getipt om naar de functie te solliciteren. “Maar daarmee was het geen uitgemaakte zaak”, aldus Van Ham, “ik was daarna één van de kandidaten en moest gewoon het hele sollicitatietraject doorlopen.”

Op zijn overstap van het ministerie naar een universiteit is door collega’s met veel verbazing gereageerd. “Veel van hen dachten dat ik OCW niet meer zou verlaten na dertig jaar, maar ik was zelf wel toe aan een nieuwe uitdaging. Ik heb overigens al aan het begin van dit jaar met mijn directe baas, de directeur-generaal, uitgebreid over een mogelijk vertrek gesproken. Het kwam dus niet voor iedereen als een totale verrassing.”

Van Ham, in 1953 geboren in Maastricht, ziet de universitaire wereld als een inspirerende omgeving. “Ook een omgeving waarin het er hectisch aan toe kan gaan, waarin men soms ook meedogenloos kan zijn, maar dat altijd wel met oog voor de menselijke maat.”

Van Ham vindt het niet meer dan vanzelfsprekend dat het ministerie en de universiteiten, vaak vertegenwoordigd door de koepelorganisatie VSNU, geregeld forse aanvaringen hebben. “Universiteiten zijn in wezen heel zelfstandige instituten. De minister is daar niet de baas van, maar hij is wel de eindverantwoordelijke. Het is dus niet vreemd dat het af en toe stevig botst. De deregulering die ervoor heeft gezorgd dat de overheid steeds meer op afstand kwam te staan, onder meer door de invoering van de Raden van Toezicht, vind ik een uitstekende zaak. In Europees verband zijn we daarmee ook een voorbeeld voor andere landen.”

Met de TU/e of met Eindhoven heeft hij geen bijzondere band. “Ik ben hier vanuit OCW tweemaal op werkbezoek geweest. Verder heb ik me de afgelopen maanden natuurlijk intensief ingelezen om te weten te komen wat hier allemaal speelt.”

Financiën
In het takenpakket dat Van Ham onder zijn hoede heeft gekregen, zitten ook de financiën. Door oplopende personeelslasten en een verschuiving van honderd miljoen euro aan onderzoeksgeld van de universiteiten naar NWO, verwacht het CvB dat de faculteiten de komende periode voorzichtiger moeten omgaan met hun financiële middelen. “Er staat wat spanning op het systeem, met name voor wat betreft de begroting van 2009”, vertelde collegevoorzitter Lundqvist de universiteitsraad vorige week. Dat zal wellicht inhouden dat Van Ham al snel met onplezierige mededelingen op pad moet. Hoe kijkt hij daar tegenaan? “Moeilijke gesprekken ga ik zeker niet uit de weg. Als er bezuinigingen aan de orde zijn, en ik ben degene die de boodschap moet overbrengen, is dat iets wat hoort bij deze baan. Vanuit mijn ervaringen in het primaire onderwijs, waar in het verleden ook veel bezuinigd moest worden, ben ik goed bekend met dit soort operaties. Waarbij ik direct wil opmerken dat je het wel met elkaar zult moeten doen, en met respect voor elkaar.” Van Ham laat overigens weten dat collegevoorzitter Lundqvist de komende maanden nog primair verantwoordelijk blijft voor de financiën.

Verbindingen
Het leggen van verbindingen tussen mensen ziet Van Ham als één van zijn sterke eigenschappen. “Daarbij ben ik zeer resultaatgericht, ik streef naar vooruitgang en voel een grote betrokkenheid bij de dingen waarmee ik bezig ben. Soms geloof ik wat te veel in de goede bedoelingen van mensen. Daar ga ik wel eens wat te ver in mee, maar gelukkig ben ik ook nuchter genoeg om te doorzien wanneer iets echt niet meer verder kan. Goed kunnen overleggen is voor mij ook een belangrijk aspect. Poldermodel vind ik bijvoorbeeld helemaal geen vies woord.”

Op dit moment woont Van Ham met zijn vrouw en zoon, die Civiele Techniek studeert in Delft, nog in Zoetermeer. “Maar ons huis staat al te koop en we zijn van plan om binnen afzienbare tijd weer naar het zuiden te verhuizen”, aldus de geboren Maastrichtenaar. “Als ik deze richting opga, voelt het meteen weer goed aan. Mijn zoon Alex straalde toen ik hem over mijn overstap vertelde. “Moet je doen pa”, zei hij trots.”/.