13 november 2008 -

‘Elles ont des bas noirs,
et des bijoux bizarres.’

Aldus twee regeltjes uit ‘Les femmes fatales’, van de zanger Mouloudji, jaren vijftig. Hij vervolgt met, ‘Quand elles vous embrassent, leur baiser vous fait peur’.
Bas noirs, zwarte kousen, niet de degelijke wollen uit Staphorst en omstreken, maar van nylon en bevestigd aan zwarte jarretels; een ijzersterk erotisch symbool, maar een symbool dat tot verdriet van velen en tot opluchting van vele anderen -van een ander geslacht- praktisch uit de openbare samenleving is verdwenen.

De ouderen onder ons herinneren zich nog hoe hun moeder, zuster of nog jonge geliefde, discreet afgewend, een losgeraakte jarretel vastmaakte - die dingen bleven niet zitten. Een gebaar zo karakteristiek, dat het bij Madame Tussauds in Amsterdam is vereeuwigd: een zich van het publiek afgewende wassen dame brengt discreet haar kous in orde. Toen ik daar rondliep, was mijn eerste reactie me discreet af te wenden.

Dat ging natuurlijk niet over zwarte kousen. Nette vrouwen droegen beige kousen aan een vleeskleurig ophanggarnituur; zwarte kousen waren voor lellebellen, waar mannen graag naar kijken. Dat is er allemaal niet meer. Al jaren geleden klaagde Jan Cremer over de teloorgang van de vrouwenkous ten faveure van de door hem verfoeide panty. Het boekje waarin hij zijn beklag doet, heet -misleidend- De billen van Jan Cremer. Het heeft een voorwoord van Simon Carmiggelt, die het boekje karakteriseert als ‘een geheel nieuwe typologie van de vrouwelijke keerzijde’, met foto’s. De keerzijde van Jan zelf komt maar heel terloops ter sprake en gelukkig niet in beeld. Het is trouwens een prachtig uitgegeven boekje.

Ook de bible belt zal wel op panty’s (Duits: Strumpfhosen!) zijn overgestapt. Of zouden de zwarte wollen kousen nog door kousenbanden (honi soit qui mal y pense) worden opgehouden? Ik vrees dat ook de kousenband het loodje heeft gelegd en alleen nog verwijst naar de keuken van Suriname, waar niemand kousen draagt. Met de zwarte kous lijkt ook het Franse lied (‘chanson’) uit de Nederlandse samenleving te zijn verdwenen; geen Frans in de pakketten.

De ik-figuur in ‘femmes fatales’ eindigt met het volgende nachtmerriescenario (u zult het zonder vertaling wel begrijpen): ‘… que j’aime les femmes fatales et qu’un jour fatalement, pour elles je me ruinerais et que sous les ponts je finirais’.