14 mei 2009 - We kennen allemaal het schoonmaakbedrijf ISS. We zien de mannen en vrouwen, vaak van Turkse afkomst, dagelijks in de weer met hun karretjes, bezems, dweilen en stofdoeken. Ze houden ons gebouw bewoonbaar, legen onze prullenbakken en soppen, tot ons verdriet, soms onze bureaus. We horen hun Nederlands beter worden en we zien hoe sommigen opklimmen in de hiërarchie van het bedrijf.

Maar ik wil het over ISS zelf hebben, een onderneming met een onverwacht kleurrijke geschiedenis. Het bedrijf ontstond in 1901 als de Kjøbenhavn-Frederiksberg Nattevagt, een bedrijfje dat nachtwakers verhuurde. Het werd opgericht door de vermogende ondernemer C.L. David, die in de verdere geschiedenis van het bedrijf geen rol van betekenis speelt. Hij is vooral bekend geworden door zijn kunstcollectie, die, onder veel meer, de grootste verzameling Islamitische kunst in Scandinavië bevat.

Later werd de naam De Forenede Vagtselskaber (Verenigde Bewakingsbedrijven). Pas in 1934 werd er begonnen met schoonmaken in de gebruikelijke zin: Det Danske Rengøringsselskab (Het Deense Schoonmaakbedrijf), maar het bleef ook een bewakingsdienst verzorgen: als ’s morgens vroeg de bewakers naar huis gingen, werden ze afgelost door de schoonmakers.

ISS was in het begin een heel sociaal bedrijf; ze deden aan wat bij ons ‘de verheffing van de arbeider’ heette en ze stonden op de bres voor vrouwenrechten - samen met de Kvindeligt Arbejderforbund i Danmark (Vrouwenvakverbond in Denemarken). Bij het vijftigjarig bestaan, dat op 1 april 1951 werd gevierd, kregen alle medewerkers een pakket dat doet denken aan ons kerstpakket: eten, drinken, servetten en kaarsen. Verder kreeg iedereen -en ook dat doet denken aan onze kerstpakketten met jaaroverzicht- een grammofoonplaat met toespraken en nachtwakersliederen, gezongen door een lid van het bewakingspersoneel.

Ik lees niets over de viering van het honderdjarig bestaan. Het lijkt dat ISS zijn sociale gezicht verloren heeft - zouden er nu bijvoorbeeld cursussen Nederlands worden aangeboden aan de buiten Nederland geboren medewerkers? Ik lees er niets over.

Pas in 1973 werd de naam ISS (International Service System) ingevoerd. Intussen is het bedrijf aanzienlijk uitgebreid. Niet alleen schoonmaken: kantoren, vliegtuigen, ziekenhuizen, slachthuizen en zelfs wegen - maar ook catering (waar kennen wij die combinatie van?) en nog steeds een beetje bewaking. Het aantal medewerkers is gestegen tot 275.000 en de omzet naar ruim drie miljard euro. Ik weet niet of er nog gezongen wordt.

Als een mevrouw van Turkse origine uw prullenbak komt legen, denk dan even aan Kopenhagen bij nacht aan het begin van de twintigste eeuw, spaarzaam verlicht door gaslantaarns. Maar u kunt daar veilig over straat dankzij de Kjøbenhavn-Frederiksberg Nattevagt, waarmee het grote schoonmaken van ISS is begonnen.