Ruim drie miljoen Bolivianen moeten het na zonsondergang zonder licht zien te klaren. Zet er een aantal kleinschalige waterkrachtcentrales neer en het euvel is verholpen, zou je zeggen, maar niets is minder waar. Zonder kennisoverdracht houdt technologie alleen de lampen niet lang brandende, ontdekte student Innovation Sciences Wouter Drinkwaard.

Drinkwaard reisde vier maanden door Bolivia om te onderzoeken waarom de waterkrachtcentrale in dit land zo slecht aanslaat. Terwijl honderden centrales buurland Peru van elektriciteit voorzien, zijn dat er in Bolivia slechts enkele tientallen, waarvan er vele buiten bedrijf zijn. “Er zijn enorme hoogteverschillen in dit land en er is veel stromend water, dus op het eerste gezicht lijkt Bolivia erg geschikt voor de technologie. Toch blijken veel centrales uiteindelijk uit te vallen om allerlei technische, financiële en organisatorische redenen.”

Een dieperliggend probleem, ontdekte Drinkwaard na gesprekken met allerlei betrokkenen, is een gebrek aan communicatie en kennisoverdracht. In de afgelegen gemeenschappen waar de centrales worden neergezet, ontbreekt vaak de kennis om een centrale meerdere jaren draaiende te houden.

“Zodra iets kapotgaat, wordt het niet of maar half gerepareerd. Vaak ontbreekt ook de financiële kennis: mensen die niet kunnen lezen of schrijven, kunnen geen boekhouding bijhouden. Dan is er op een gegeven moment geen geld voor bijvoorbeeld olie om de generator te smeren. Een ander probleem is dat het bestuur van een centrale meestal na een of twee jaar wisselt. Daarbij gaat veel kennis verloren.”

Hoewel vergelijkbare problemen zich voordoen bij centrales die vaak maar enkele kilometers van elkaar liggen, steken de bijbehorende gemeenschappen de koppen zelden bij elkaar. “Er is enorm veel wantrouwen tussen verschillende gemeenschappen”, vertelt Drinkwaard. “Er heerst een collectivistische cultuur, waardoor de banden binnen een gemeenschap enorm sterk zijn. Tegelijkertijd zien ze andere dorpen als een gevaar voor de eigen stabiliteit. Ze willen absoluut niet overleggen.”

Organisaties die een waterkrachtcentrale willen neerzetten, raadt Drinkwaard dus aan om veel tijd en energie te steken in de overdracht van kennis om de centrale op langere termijn te kunnen onderhouden. Bovendien pleit hij voor regionale organisaties met kennis over waterkrachtcentrales. Deze organisaties zouden kunnen functioneren als vraagbaken voor de verschillende dorpen, maar ook als loket voor instanties die een nieuw project willen opzetten.

Drinkwaard deed zijn onderzoek in opdracht van Energética, een organisatie die waterkrachtcentrales wil bouwen in Bolivia. Ook andere organisaties zijn volgens de student geïnteresseerd in de resultaten. “Ik heb goede hoop dat zij mijn resultaten meenemen in hun projecten.”

Tekst: Enith Vlooswijk
Fotomontage: Rien Meulman