De Bijlmer is ooit ontworpen als ‘stad van de toekomst’ voor moderne, seculiere mensen. Inmiddels wemelt het er van christelijke geloofsgemeenschappen van bijvoorbeeld Surinaamse, Antilliaanse en Ghanese bevolkingsgroepen, die hun diensten noodgedwongen houden in kille parkeergarages. Omdat deze nu worden gesloopt, ontwierp Bouwkundestudent Bert Bakker een kerkgebouw met sacrale allure.

“Ik ben altijd al gefascineerd geweest door de sacraliteit van kathedralen”, zegt Bakker. “Waarom gaat iedereen die er binnenloopt automatisch fluisteren? Dat zou ik ook graag willen teweegbrengen met mijn ontwerp. Het kerkverzamelgebouw dat ervoor in de plaats is gekomen, is een soort zalencentrum”, zegt Bakker. “Het wordt tijd dat die mensen een mooi gebouw krijgen met een sacrale sfeer.”

De sacraliteit van oude kerkgebouwen schuilt volgens de student niet alleen in de dure marmeren beelden, noch in de fresco’s op de muren. Het zit hem vooral in de ruimtelijke anatomie van de gebouwen. Zo heeft een kerk meestal een voorportaal dat de overgang vormt tussen de profane buitenwereld en de sacrale kerkruimte. Via een middenas loopt de kerkbezoeker richting het koor: een hoger gelegen ruimte waar bijvoorbeeld een altaar en een zangkoor staan. Vanuit een lichttoren valt sfeervol licht de ruimte binnen.

“Dat soort elementen heb ik ook ingezet in mijn gebouw, maar dan op hedendaagse wijze”, zegt Bakker. “Mensen komen de kerk binnen via een zelfde soort voorportaal. Dan lopen ze een trap op, ze draaien naar rechts en kijken vanuit een centrale kerkas uit op het iets hoger gelegen koor. De zaal is echter zo ontworpen dat bezoekers deze vanaf de voorzijde inlopen. Klassieke kerkzalen betreed je van achteren. Ik vind dat de mensen de mis maken, zij zijn ook sacraal
en mogen best zichtbaar binnenlopen.”

Het licht valt binnen via spleten, gevormd door schotten (schubben) die schuin in de muur staan. Dit zorgt voor sfeervol, indirect licht, terwijl de kerkgangers niet naar buiten kunnen kijken. Pas als ze de ruimte verlaten, vangen ze weer een glimp op van de buitenwereld.

De ruimte is flexibel te gebruiken en dus geschikt voor de veelheid aan geloofsgemeenschappen in de Bijlmer. “De ene gemeenschap heeft bijvoorbeeld een koor nodig, en de andere niet. Door de stoelen anders te rangschikken, kan dat allebei.”

De student zal het ontwerp binnenkort presenteren aan de stichting die opkomt voor de geloofsgemeenschappen van de Bijlmer.

Tekst: Enith Vlooswijk
Fotomontage: Rien Meulman