In Moskou zitten sinds juni 2010 zes ‘astronauten’ voor minstens 520 dagen opgesloten in een namaakruimtestation voor het project Mars500, een gesimuleerde Mars-missie. Deze zes bemanningsleden (ingenieurs, medici en een astronaut) voeren verschillende onderzoeksprojecten uit, onder andere op het gebied van groepspsychologie. Een van de onderzoeken is dat van de Designed Intelligence-groep van TU/e-faculteit Industrial Design. Die is bezig met de ontwikkeling van een Automatic Mental Health Assistant (AMHA); een computersysteem dat de interpersoonlijke en groepsrelaties binnen een geïsoleerde groep in kaart brengt.

Het belangrijkste onderdeel van de Automatic Mental Health Assistant is het digitale strategiespel Colored Trails. Drie spelers moeten zich richting een doel bewegen over een veld met gekleurde vlakken. Ze hebben gekleurde chips die ze onderling moeten uitwisselen om toegang te krijgen tot een bepaald vlak. Hierover moeten ze in twee fases onderhandelen met hun medespelers. In de eerste fase doet iedereen een onderhandelingsvoorstel, in de tweede fase reageert iedereen op de voorstellen die hij of zij heeft gekregen. Degene die het dichtst bij het doel eindigt en daarnaast nog de meeste chips over heeft, wint.

Uit de handelingen van de spelers komt allerlei informatie over hun groepstactiek. Dr. Roman Gorbunov, promovendus: “We analyseren welke voorstellen iemand doet, en waarom. Vervolgens kijken we hoe er in de tweede fase op de voorstellen gereageerd wordt.” Door te kijken hoe vaak iemand hulp geeft, krijgt of vraagt, kun je zien of iemand gaat voor persoonlijk belang of dat van de groep. “Als je met je partner tot een score komt van 50/50, is dat fair. Een score van 10/130 is niet fair, maar misschien wel beter voor de groep.”

Om een compleet beeld te krijgen, worden de spelgegevens gekoppeld aan een persoonlijkheidstest die van tevoren is gemaakt, en een korte emotietest op het moment van spelen. Daarnaast wordt ook gekeken naar lichaamstaal en gezichtsuitdrukking van de deelnemers.

De strategische keuzes van de spelers worden verwerkt in een model. De uitkomst is een diagram dat per speler inzicht geeft in de gekozen strategie, en de efficiëntie daarvan. Gorbunov: “Op dit moment wordt die uitkomst nog niet teruggekoppeld naar de spelers. We willen automatische tools ontwikkelen die corrigerende aanwijzingen geven. Wat ook zou kunnen, is dat een psycholoog de uitkomsten gebruikt voor advies aan de groep.” De AMHA moet een groep uiteindelijk helpen om de samenwerking en besluitvorming efficiënter te maken.

Een van de belangrijkste bevindingen die de groep onlangs heeft gedaan, is dat beslissingen van een speler afhangen van wie de onderhandelingspartner is. “We hebben ontdekt dat de deelnemers anders interacteren met verschillende partners. Dit betekent dat de strategie afhangt van, en dus tevens iets vertelt over de interpersoonlijke relaties.”

Het testen van de AMHA in het Mars500-onderzoekscentrum in Moskou kent een aantal beperkingen. Er kan maar eens per twee weken een half uurtje getest worden, er zijn maar zes proefpersonen en het duurt erg lang voordat de resultaten worden doorgegeven. Daarom is er ook een online game ontwikkeld die drie keer per week door 27 studenten van de TU/e wordt gespeeld. “Natuurlijk zijn zij niet geïsoleerd, dus in die zin is het anders dan de situatie van de astronauten. Maar daardoor kunnen we juist het effect van de isolatie zien. Verder gaan we er vanuit dat we de resultaten van het online experiment als bevestiging van het andere kunnen interpreteren.”

De Automatic Mental Health Assistant is specifiek ontworpen voor geïsoleerde groepen, in een kleine ruimte, en met een complexe taak. Gorbunov: “We zijn vooral in Mars500 geïnteresseerd omdat deze mensen absoluut geïsoleerd zijn gedurende 520 dagen. Dat betekent dat er geen enkele invloed van buitenaf is om de experimenten te beïnvloeden. Wel worden er af en toe bewust stressfactoren toegevoegd. Bijvoorbeeld dat er minder licht is, of dat de ventilatie ‘kapot’ gaat. Ik ben benieuwd wat voor invloed dat heeft op ons experiment.”

Volgend jaar start de Designed Intelligence-groep een samenwerking met het Concordia Research Station op Antarctica, waar twintig à dertig wetenschappers afgezonderd van de buitenwereld onderzoek doen.

Volgens Gorbunov kan de AMHA ook bruikbaar zijn voor de verbetering van groepsdynamiek binnen bijvoorbeeld bedrijven. “Een nadeel is echter wel dat de groep in Moskou misschien niet representatief is voor een gemiddelde groep mensen. We weten niet waarop zij geselecteerd zijn voor het Mars500-project. En een belangrijke factor is natuurlijk de isolatie, dat is ook niet representatief. Maar ik ben toch optimistisch over de mogelijkheid om onze methode toe te passen in een dagelijkse situatie. Het lijkt aannemelijk dat mensen hun vriendschap op dezelfde manier in het spel uitdrukken, of ze nu wel of niet geïsoleerd zijn.” (SK)

www.amha.id.tue.nl/ct/