Untitled Document
Het laatste licht van de eeuw in Collotype
Het ochtendgloren van 1 januari 2000, de eerste dag
van de nieuwe eeuw. Elektrotechniek-medewerker en kunstenaar Ad
van Iersel legde het vast. Met de antieke boxcamera die hij als
kleine jongen van zijn vader gekregen had, stond hij 's morgens
vroeg in de stromende regen op de Regte Hei tussen Goirle en Riel
om de eerste zonnestralen van de 21ste eeuw te vangen. De avond
ervoor had hij hetzelfde gedaan met de laatste zonnestralen.
Het Millennium
Pinhole Project, zo noemt Van Iersel de onderneming. Als kunstenaar
moest en zou hij iets met de eeuwwisseling doen. Hij koos ervoor
om de twee meest tastbare momenten van de eeuwwende, het laatste
en het eerste licht, voor de eeuwigheid vast te leggen op de gevoelige
plaat. In de Bilora standaard boxcamera van zijn vader liet hij
op de universiteit een piepklein gaatje boren. Zo klein dat het
met het menselijk oog niet eens waarneembaar is. Deze 'pinhole'
camera voldeed prima. Hij belichtte zijn foto's een half uur en
schoot in totaal vier platen. "Alles kwam samen", zegt
Van Iersel. "De herinnering aan mijn vader, de beladenheid
van de eeuwwisseling. Heerlijk emotionele dingen die gevangen
worden in die vier plaatjes."
Evenwichtskunstenaar
Ad van Iersel werkt bij de faculteit Elektrotechniek en bouwt
onder meer fijnmechanische apparaten. Maar hij is vooral kunstenaar.
Hij volgde de kunstacademie in Tilburg en heeft een atelier in
Boxtel. Van Iersel balanceert tussen deze twee werelden als een
ware evewichtskunstenaar. "Ik put inspiratie uit de natuurkunde",
zegt Van Iersel. "Natuurkunde is een enorme bron van inspiratie
voor kunstenaars. Prachtig vind ik het." Tegelijkertijd staat
hij ook sceptisch tegenover de wetenschap. "Wetenschap maakt
de kennis groter, maar de wereld in je hoofd wordt kleiner. Wetenschap
laat geen ruimte meer over voor mythologie, voor fantasie."
Als overkoepelende paraplu voor zijn mixed-media kunstprojecten
heeft Van Iersel de Hoba-West Art Foundation opgericht. "De
Hoba-West is de grootste meteoriet die ooit op aarde is neergestort",
verduidelijkt Van Iersel. "Dat gebeurde in Namibië.
Het is een blok van zestig ton dat in de prehistorie neerstortte.
Natuurlijk, dat valt allemaal heel precies te verklaren. De baan,
de hoek, alles is te berekenen. Maar ik vind de steen en waar
hij voor staat veel interessanter. Kun je nagaan wat een verwondering
en verbijstering dit ding teweeg heeft gebracht bij mensen in
die tijd."
Het Millennium Pinhole Project is nog niet afgelopen. Van Iersel
is momenteel bezig zijn vier foto's met behulp van het bijna vergeten
drukprocedé Collotype af te drukken. Hierbij wordt gebruik
gemaakt van glasplaten die met chemicaliën bewerkt worden.
Van Iersel heeft zich dit vergeten, ambachtelijke procédé
door nauwgezette research en spitwerk eigen gemaakt. "Het
kostte me veel zoek- en spitwerk. Maar ik had één
zekerheid: de natuurkunde was in 1870 niet anders dan de natuurkunde
nu. Een regendruppel was een regendruppel. Ik wist uit oude publicaties
welke materialen er gebruikt werden. De namen van de chemicaliën
zijn nu alleen anders." Als Van Iersel het drukproces uitlegt,
lijkt het een bijna magisch proces waar behalve chemische stoffen,
gedistilleerd water en keukenzout ook bier aan te pas komt. "Dat
is voor de eiwitten. Je verbaast je er soms over hoe ver ze in
de 19de eeuw al waren met dit soort dingen. Overigens voldoet
gewoon Grolsch pils prima."
Van Iersel heeft contact gezocht met een expert op het gebied
van oude fotografie-technieken. Samen hebben ze nu met wisselend
succes een drietal proefsessies gedaan. Echt lukken wil het nog
niet, maar dat komt nog wel, bezweert hij./.