“Mijn excuses dat ik hier als een vastgelopen grammofoonplaat de woorden van vele oud-Akademiepresidenten echo”, zei Dijkgraaf deze week in zijn jaarrede. Hij benadrukte nog maar eens dat de ‘kennisbasis’ in Nederland van lagere school tot universiteit “jarenlang systematisch is ondergraven en uitgehold, en dat we zijn aangekomen op het punt dat stukken van die kennisbasis spontaan kunnen instorten”.

En dat komt slecht uit in tijden van crisis. Want juist van kennis en innovatie verwacht Dijkgraaf redding. “De grote mondiale uitdagingen in combinatie met het economische laagtij zullen de komende jaren alles van de wetenschap vragen”, voorspelde hij. Hij citeerde de voorzitter van de European Research Council, Fotis Kafatos: “Als je denkt dat excellentie duur is, probeer dan eens middelmatigheid.”

Tegelijkertijd moet de wetenschap oppassen voor de ‘vloek’ van de toepassing. “Juist bij thema’s als energie en milieu zien we naar mijn mening te veel herkauwers en te weinig originele denkers. Dezelfde feiten worden eindeloos in de vier magen van het praat- en opiniecircuit vermalen en overgeheveld.”

Kan Nederland zich herpakken? Jawel, zolang de universiteiten samen optrekken; alleen dan kunnen ze op wereldniveau iets blijven voorstellen. “In dat opzicht is het bijzonder kwalijk dat de landelijke onderzoekscholen, waarin door velen jarenlang ruimhartig is geïnvesteerd, nu dreigen te verwezen. We staan op het punt intellectueel kapitaal te vernietigen en bedrading door te knippen in plaats van aan te leggen.” (HOP)/.