Op de onderzoekspagina van Cursor stond vorige week een uitgebreid artikel over Khans promotie: ‘Semi-automatisch communicatiesysteem ondersteunt gezinsleven’. Het stuk werd opgepikt door nieuwsdienst ANP. Daar werd het herschreven en ingekort. Het ANP-bericht wekte de indruk dat het systeem van Khan gebruikt kan worden om familieleden in de gaten te houden en dat het binnenkort op de markt komt. ANP schreef: “Ouders kunnen binnenkort met een eenvoudig systeem zien of hun kinderen veilig op school zijn aangekomen en wat ze daar de hele dag doen. Ook partners kunnen met een vergelijkbaar systeem simpel volgen waar de ander is en wat hij of zij aan het doen is.”

Onder andere Trouw, NRC, Volkskrant, Spits, Nu.nl en veel weblogs namen het nieuws over, in de meeste gevallen zonder de inhoud te checken bij de bron. Op websites met reactiemogelijkheden veroorzaakte het nieuws heel wat commotie. Honderden lezers vrezen een vergaande controle van elkaars doen en laten en reageren bezorgd en verontwaardigd. Een paar reacties van anonieme schrijvers op Security.nl: ‘Het begint nu toch wel eng te worden allemaal’ en ‘Dit is een ZIEK persoon met een ziekelijke controlezucht. Zo’n personen zijn GEVAARLIJK’. Op de site Waarmaarraar.nl vergelijken lezers Khans systeem met ‘Big Brother’ en ‘stalking’.

Misleidend
De kersverse doctor Javed Khan vindt de reacties heel begrijpelijk, maar zegt de bezorgde lezers gerust te kunnen stellen. “De manier waarop het onderzoek in veel media is gepresenteerd, is misleidend. Als het echt om zo’n controlerend systeem zou gaan, zou ik de eerste zijn om te zeggen nee, dit willen we niet. Het is enorm opgeblazen en uit zijn verband gerukt. Het was een onderzoekje met maar vijf kinderen en hun ouders, en nu wordt het gepresenteerd alsof het op alle Nederlandse scholen gebruikt gaat worden. Dat is niet waar. We hebben nooit de bedoeling gehad om een dergelijk systeem daadwerkelijk op school te installeren. We hebben onderzoek gedaan om een idee te krijgen van de communicatiebehoefte binnen drukke gezinnen.” (SK)

De copromotor van Javed Khan, dr.ir. Panos Markopoulos van de faculteit Industrial Design, verbaast zich eveneens over de berichtgeving over het awareness systeem. “De woordkeus ‘ouders kunnen binnenkort’ suggereert dat het systeem eerdaags in gebruik genomen gaat worden. Dat is simpelweg niet het geval”, aldus Markopoulos. Hij erkent dat het een heel gevoelig onderwerp is en ook begrijpt hij dat mensen niets voelen voor een Big Brother-achtig systeem. Maar hij benadrukt dat er met het systeem van Khan veel minder informatie wordt uitgewisseld dan met andere bestaande automatische communicatiesystemen. “Voor een vergaand controlesysteem zijn echt geen nieuwe technologieën meer nodig. Je mobiele telefoonprovider bijvoorbeeld, die weet de hele dag precies waar je bent. En denk eens aan wat mensen allemaal op Twitter en Facebook delen. Dat gaat allemaal veel verder dan dit systeem.”

Khan heeft in zijn vierjarig promotieonderzoek bekeken wat voor informatie familieleden binnen een druk gezin graag met elkaar zouden willen delen. Daarbij zijn niet de brokjes concrete informatie op zich belangrijk (waar is mijn man op dit moment). Het gaat volgens prof.dr.ir. Berry Eggen, eerste promotor van Khan, meer om het geheel wat wordt gecreëerd: het gevoel verbonden te zijn met elkaar. Het is ook niet de bedoeling dat de systemen die Khan daarvoor ontwikkelde, FamilyAware en SchoolAware, binnenkort op de markt komen. Daarvoor is nog veel meer onderzoek nodig. Eggen gaf dinsdag in een radioprogramma van Studio Brussel nog een toelichting op het systeem. Khan zelf gaat verder met de ontwikkeling van KidzFrame. Dat is een systeem waarbij leidsters op kinderdagverblijven foto’s en berichtjes kunnen sturen naar de ouders van de kinderen. (SK)/.