Ongeveer dertig belangstellenden waren vrijdag aanwezig in het IPO-gebouw voor Williams uitleg van haar nieuwe werk. Williams is als hoogleraar verbonden aan het prestigieuze Massachusetts Institute of Technology (MIT). Het boek focust zich op de periode tussen 1890 en 1900, volgens de techniekhistorica het punt waarop de mens de hele aarde heeft bevolkt en zichzelf hier ook bewust van is. Williams: “De wereld werd nog niet beheerst door de mens, maar al wel gedomineerd. Er waren nog wel wat vage plekken in de atlas, maar iedereen wist dat die in de nabije toekomst beschreven zouden worden.” De techniekhistorica vindt dit een belangrijk moment in de geschiedenis van de mens. Vanaf dit moment gaat de mens de wereld naar zijn hand zetten, maar het bracht ook problemen met zich mee: “Als je een conflict hebt, is er vanaf dat moment geen plek meer waarnaar je kunt vluchten, ieder gebied is bekend. The world is wired.” Williams noemt dit ‘the human empire’, het gezamenlijke rijk van de mens op de planeet aarde.

Drie schrijvers
Om de impact van techniek op de mens aan te tonen, onderzocht Williams het werk van drie bekende schrijvers uit het einde van de negentiende eeuw: Jules Verne, William Morris en Robert Stevenson. Williams: “Het waren alledrie blanke Europese mannen uit de hogere sociale klasse, in dat opzicht was de wereld destijds voor hen gemaakt. Toch zat er in ieder van hen strijd, ze schreven romans omdat ze de werkelijkheid verwierpen. Ook hadden de drie auteurs iets met techniek: Verne was een groot liefhebber van populaire wetenschap en schreef hier veelvuldig over, Morris bezat een eigen meubelfabriek en Stevenson stamde uit een familie van vuurtorenbouwers en had een zelf een technische opleiding afgerond.”

De drie schrijvers reisden door Europa met behulp van uitvindingen uit die tijd zoals het stoomschip en de trein. Stevenson gebruikte deze moderne reismiddelen zelfs om de eilanden in de Grote Oceaan te bezoeken. De gebieden die ze bezochten waren al ontdekt en in kaart gebracht, maar het ging de auteurs vooral om de ervaring die ze tijdens hun reis opdeden. Hier maakt prof. Williams weer de slag naar de techniek: “De mens is overal al geweest, het enige wat nog te ontdekken is, zijn wetenschappelijke vraagstukken. De mens kan de aarde naar zijn wil schapen, maar veel natuurwetten en krachten trekken zich niets aan van onze aanwezigheid.”

De gesprekken met de uitgever zijn nog niet helemaal rond, maar het is de bedoeling dat Beyond the end of the World: Water, romance, and human empire in 2012 uitkomt. (GvdN)