“Het onderzoek vormt vooral in technologisch opzicht een doorbraak”, vertelt dr. Carlijn Bouten over het nieuws van het Minnesota Center for Cardiovascular Repair. Onderzoekers van het centrum verwijderden de levende cellen van een rattenhart en op de matrix die overbleef, kweekten ze nieuw hartweefsel. Na acht dagen begon het hartje te kloppen. “Als het gaat om de toepassing van de techniek op echte patiënten is het geen doorbraak. Het menselijke hart bestaat grofweg uit vier soorten weefsel: spierweefsel, zenuwweefsel, klepmateriaal en bloedvaten. Daarbinnen bestaan er weer verschillende subtypes. Dit biohartje bestaat uit één type spiercel, vrij prematuur materiaal dus. Bovendien zijn voor dit rattenhart zo’n vijfenzeventig miljoen cellen gebruikt. Voor een mensenhart zijn ontzettend veel meer cellen nodig. Het zou jaren duren om een hart te maken voor een patiënt. Ook is nog onbekend wat een dergelijk hart doet als het geïmplanteerd wordt.
Het onderzoek is wel heel leerzaam als het gaat om het herstellen van een beschadigd hart. Ik ben blij dat de stamcellen het niet alléén doen: ze hebben een skeletstelsel nodig om zich verder te ontwikkelen en een mechanische functie te krijgen. Wij gebruiken zo’n matrix ook voor het kweken van hartkleppen. Er moet iets zijn waaraan de cellen kunnen trekken, want zelf gedragen ze zich als een hoopje snot. Het inspuiten van stamcellen om een beschadigd hartonderdeel te herstellen, blijkt niet goed te werken. Misschien zou het dus effectiever zijn om eerst een stukje matrix te vervangen en pas daarna de cellen in te spuiten. Ik zie het onderzoek vooral als een heel goed leermodel.”

Vielen deze resultaten te verwachten, gezien de ontwikkelingen op dit gebied?
“Op het gebied van bloedvaten wordt iets dergelijks al gedaan. En tijdens het American Heart Congres, afgelopen november, werd de methode om levende cellen te verwijderen uit een geheel hart al gepresenteerd. Tel dit bij elkaar op, en dan viel zoiets wel te verwachten. Maar ik had niet gedacht dat het zo snel zou gebeuren.
Jaren geleden zijn door de Duitse hoogleraar Eschenhagen al ringetjes van hartspiercellen buiten het lichaam gekweekt die ook gingen pulseren. Nu worden die, inclusief matrix, op het hart geplaatst. Op dergelijke resultaten borduurt dit onderzoek voort.
Dat het is gelukt om kloppend spierweefsel te maken op deze schaal en zo snel, daar ben ik wel van onder de indruk. Als je een groepje cellen kweekt, zie je meestal pas na een dag of veertien dat cellen hier en daar gaan pulseren. Dat al die cellen al na acht dagen samen als één geheel gaan pulseren en bloed rondpompen, is echt heel uniek.”

Foto: Bart van Overbeeke