Lintsen is lid van de Stuurgroep De Negende, een commissie die beleid ontwikkelt voor een cultuurhistorisch beleid van de stad. Peter Thooben, als directeur van Museum Kempenland en de geschiedenisgroep van Lintsen, doen samen onderzoek om het historische verhaal van Eindhoven systematisch en wetenschappelijk te beschrijven, met een indeling naar periodes en een typering op politiek, bestuurlijk, economisch en cultureel gebied.

Lintsen: “Dat verhaal willen we op een heel toegankelijke manier overbrengen. De vraag is natuurlijk: hoe doe je dat? Een van de manieren is een Canon met twintig opmerkelijke objecten in de stad. Ieder met een aansprekend verhaal en een interessante historisch doorkijkje.”

Voor Lintsen is de Catharinakerk een dergelijk icoon. Een symbool van de emancipatie van de katholieken en het begin van de verzuiling in Nederland, eind negentiende eeuw. Maar ook het Eindhovens kanaal is voor Lintsen een icoon, een verhaal met de werktitel ‘Het gat van Eindoven’.

Lintsen: “Begin 1800 zijn er allerlei pogingen om de economische ontwikkeling van Eindhoven en omgeving te stimuleren. Alsof het kleine stadje Eindhoven, na de treurige 18e eeuw en Franse overheersing, wakker moet worden uit een lange slaap. In die tijd wordt de Zuid Willemsvaart gegraven, die wèl Helmond, maar niet Eindhoven aandoet. Een keuze uit kostenoverwegingen: als het via Eindhoven zou lopen werd het te duur door de vele onteigeningen. Maar zo’n kanaal is onmisbaar voor economische groei. Dus gaat de stad in 1845 en 1846 zelf een kanaal graven dat aansluit op de Zuid Willemsvaart. Op de lening van 150.000 gulden tekenden vooral Eindhovense burgers in. En vanaf 1850 zie je de industrie en de landbouw in Eindhoven hard groeien; via het kanaal wordt mest aangevoerd, maar ook stoommachines en steenkool voor de textiel- en tabaksindustrie.”

Plunderingen
Het gaat in het onderzoek om drie aspecten, want de commissie wil de geschiedenis van Eindhoven niet alleen zichtbaar, maar ook toegankelijk en levendig maken. En daar heeft Eindhoven als stad natuurlijk een probleem, meent Lintsen.

“Hoewel de Stadsrechten van Eindhoven even oud zijn als van Den Bosch of Amsterdam, is de geschiedenis niet direct zichtbaar in de (binnen)stad. Er is al vaak over geklaagd, maar Eindhoven heeft geen historisch centrum als Amsterdam of Maastricht, waar je letterlijk door de geschiedenis loopt en waar een stad zijn charme, identiteit en imago aan ontleent.”

De reden is dat Eindhoven vaak letterlijk in de vuurlinie heeft gelegen. Zoals begin zestiende eeuw in de oorlogen tussen de hertogen van Brabant en Gelre, waarbij de laatste geregeld Eindhoven - toen circa 1000 inwoners- plunderde en vernielde. In de 80-jarige oorlog vielen Spanjaarden èn de troepen van Willem van Oranje Eindhoven geregeld binnen om te plunderen. In de zeventiende eeuw werden de stadswallen afgebroken omdat die indringers toch niet tegenhielden. En dan zijn er natuurlijk de bombardementen tijdens de Tweede Wereldoorlog. De geallieerden wilden de Philipsfabrieken plat gooien, maar vergisten zich en bombardeerden de stad. En daags na de bevrijding werd de binnenstad getroffen door een verwoestend Duits bombardement. Vrijwel niets bleef behouden.

Lintsen: “Tijdens de wederopbouw wilde het stadsbestuur Eindhoven moderniseren. Omdat het autoverkeer zich explosief ontwikkelde, moest heel de binnenstad voor de auto bereikbaar zijn. Hiervoor werden een aantal markante en historische gebouwen in de binnenstad gesloopt. Ook het stadhuis, de rechtbank en een aantal notariswoningen moesten er aan geloven en verdween zowat het laatste restje historie uit de binnenstad. Overigens, niet allleen Eindhoven trof dat lot. In Utrecht hebben ze een deel van de binnenstad gesloopt voor de bouw van Hoog Catharijne. En Amsterdam had plannen om de Jordaan te slopen.”

Poort van Eindhoven
Tot de plannen van de Stuurgroep, die naast Lintsen bestaat uit Henny Houben (voorzitter), mr. Marianne Mignot, Robert de Haas, prof.dr. Gerard Rooijakkers, John Lippinkhof, ir. Stephen Goth, hoort ook een Poort van Eindhoven. Dat wordt een nieuw bezoekerscentrum in de binnenstad over de cultuur en geschiedenis van Eindhoven. Maar om de geschiedenis levendig te tonen, is meer nodig. Lintsen benadrukt meerdere malen de inbreng van de Eindhovense bevolking. Zij kennen en beleven de geschiedenis op een andere manier: in verhalen, via foto’s op zolder, de heemkundekringen, maar ook via de Lions club en buurthuizen.

Lintsen: “We willen een intelligente koppeling maken tussen culturele instellingen en wat leeft bij de bevolking. Zoals voor de musical ‘Markus’ (over de eerste bewoners van Eindhoven, red.) werd samengewerkt met het Park Theater. Zo willen we foto´s die mensen op zolder hebben liggen, graag op een website zetten. Het moet een soort Wikipedia worden waar mensen zelf bijdragen aan toe kunnen voegen. En zo zijn er veel manieren om samen te werken want die overkoepelende en coördinerende taak heeft De Negende ook. We zijn als een kruispunt waar alle wegen samenkomen.“

Feestdagenconflict
Het lijkt er op dat De Negende op het juiste moment is gelanceerd, want geschiedenis is hot. Kijk maar naar het succes van de boeken en het TV programma van Geert Mak. In Eindhoven is het niet anders. En dat beperkt zich niet tot opgravingen in het centrum van de stad. Twee jaar geleden verscheen bijvoorbeeld een boek van historicus dr. Jan van Oorschot met een historische wandelroute door het centrum. En een jaar eerder beleefde de eerder genoemde musical ‘Markus’ al zijn premiere.

Lintsen: “Eindhoven is bezig zijn identiteit opnieuw te (her)ontdekken. De gemeente geeft ruim baan aan de opgravingen van stadsarcheoloog Nico Aarts en investeert flink in De Witte Dame en Strijp S. Hoewel je dat ook niet mooier moet maken dan het is. De gemeente is wettelijk verplicht om eerst een inventarisatie te maken van archeologisch materiaal voor er met grondontwikkeling kan worden begonnen. En aan Strijp S zitten natuurlijk ook economische kanten. Niettemin is het een positieve tendens.”

Ook op andere thema’s worden verleden en heden met elkaar verweven. Als het aan Lintsen ligt wordt ook de multiculturele samenleving, rond de icoon ‘De moskee’ toegevoegd aan de Canon.

Lintsen: “Veel mensen denken dat het verschijnsel ‘Wilders’ en ‘Fortuyn’ uniek is, maar dat is niet waar. Eindhoven kreeg in twintigste eeuw onder andere door de groei van Philips vijf keer zoveel inwoners. De nieuwkomers kwamen onder meer uit Groningen, Friesland en Drente. Deze mensen hadden andere gewoonten, spraken een andere taal, ze waren de ‘buitenlanders’ van toen en emoties liepen destijds even hoog op als nu. Beroemd en berucht was bijvoorbeeld het Feestdagenconflict. De broers Anton en Gerard Philips, overigens ook ‘import’ van buiten Eindhoven, vonden dat arbeiders te veel vrij hadden door alle katholieke feestdagen. Ze wilden dat aantal verminderen, zodat er meer gewerkt kon worden. De bevolking en de kerk waren daar mordicus tegen en de strijd was ongekend heftig, compleet met stakingen en al. We analyseren hoe die problemen toen zijn opgelost en wat daarvoor nodig is geweest. Ook zoiets hoort bij je eigen geschiedenis en identiteit.”

Of dit laatste onderwerp ook deel uit gaat maken van de Canon van Eindhoven hangt onder meer af van de uitkomst van het Catharina Debat op 26 februari.

Aanvang 19.30 uur in de Catharina Kerk met een inleiding van Lintsen. Na de pauze volgt de publieksdiscussie tot 22.00 uur. De toegang is gratis. /.