Om te onderzoeken of een herniaoperatie is geslaagd, betasten artsen de rugwervel meestal met hun handen. Een nieuwe, nauwkeuriger methode betreft het maken van röntgenfilmpjes. De analyse van die filmpjes nam tot voor kort echter zes uur in beslag. Dankzij studente Rianne Reinartz is dit nu mogelijk binnen vijfenveertig minuten.

Hernia treedt op wanneer een tussenwervelschijf beschadigd raakt en gaat uitpuilen. De tussenwervelschijf is een soort kussentje tussen de wervels, dat zorgt voor flexibiliteit en schokdemping. Bij uitpuiling raken zenuwen bekneld, wat erg pijnlijk is. Dat probleem is sinds enige jaren te verhelpen door vervanging van de tussenwervelschijf door een prothese. Artsen van het Academisch Ziekenhuis Maastricht onderzoeken de mobiliteit van de nekwervels met de prothese voor en na afloop van zo’n operatie. Met behulp van een röntgenfilmpje is dit veel nauwkeuriger na te gaan dan wanneer dit op de tast gebeurt. “De filmpjes bevatten tweehonderd frames”, vertelt Reinartz, studente Biomedische Technologie. “Elk van de zeven bovenste nekwervels plus de schedel moeten frame voor frame worden bekeken. De arts stelt zo de afwijking vast van de positie van elke wervel ten opzichte van die in het vorige frame. Dat duurt niet alleen zes uur, maar is bovendien vermoeiend. Daardoor zie je duidelijk verschil tussen een analyse die ‘s morgens is gemaakt en eentje die ‘s avonds plaatsvond. Later op de dag worden artsen minder nauwkeurig.”

Reinartz ontwierp een programma waarbij artsen met hun cursor een cirkel rondom de nekwervels tekenen. Dit duurt niet meer dan enkele minuten. Na een druk op een knop voert het programma de vergelijking van de punten binnen de cirkel volledig automatisch uit: binnen vijfenveertig minuten en op elk moment van de dag even nauwkeurig.

Het beeldanalyseprogramma van Reinartz is uniek. “Er bestonden al beeldherkenningsprogramma’s, maar die hebben vaak veel rekentijd nodig en zijn niet zo nauwkeurig. Bovendien zijn veel herkenningsprogramma’s bedoeld voor MRI-beelden en dus onbruikbaar voor röntgenfilmpjes.”

Het vinden van een adequate herkenningsmethode was niet eenvoudig. Wervels zijn veelvormig: bij sommige mensen zijn de bovenste wervels meer vierkant, bij anderen ellipsvormig. Bovendien leveren de filmpjes vaak contrastarme beelden op, waarbij zelfs het menselijk oog moeite heeft om de wervels te herkennen. Vandaar dat artsen zelf het gebied aangeven dat moet worden gevolgd.

“Inmiddels werkt het programma vlekkeloos”, zegt Reinartz. “Ik heb het zo aangepast dat de chirurg er zelf mee aan de slag kan. De procedure vergt alleen dat iemand de afzonderlijke nekwervels herkent, dus ook een assistent kan het werk doen.”

Tekst: Enith Vlooswijk
Fotomontage: Rien Meulman