Untitled Document
TU/e bindt strijd aan met RSI
'De mens past zich aan'
RSI/Chriz
van de Graaf
Foto's/Bram Saeys
Bij het sportcentrum kwam december 2000 de vraag
of zij iets konden doen aan RSI of RSI-gerelateerde klachten.
Er werd een e-mail rondgestuurd en naar aanleiding van de reacties
is maandag 5 maart een groot RSI-offensief van start gegaan. De
aanpak is een initiatief van bedrijfsarts Ben Martens, namens
de Arbo- en Milieu Service Organisatie (AMSO) Paul Weijmans en
Theo Melgers en namens het Studentensportcentrum Frits Niemans
en Jack de Mooij. De heren, zonder Ben Martens, praten over de
noodzaak van hun initiatief.
Weijmans: "We willen vanuit integrale aanpak een product
neerzetten. Voorlichting op papier is: jongens, RSI bestaat, pas
er mee op. Wij kunnen meer doen. Wij willen dat mensen hun probleem
actief gaan aanpakken. Voorkomen is beter dan genezen. Bijvoorbeeld
door in workshops leren hoe mensen hun houding moeten veranderen
om klachten te voorkomen. Het is namelijk niet zo, dat als werkplekken
worden aangepast het RSI-probleem is opgelost. Je krijgt dan dat
mensen denken: ik heb een goede werkplek, mijn pc staat goed,
ik kan in plaats van twee uur, tweeëneenhalf uur werken.
Het gaat er juist om dat je dankzij de cursus aanvoelt hoe lang
je door kan gaan met werken. Het is gevaarlijk om te denken dat
altijd de omgeving aangepast moet worden; de mens moet zich aanpassen."
L van Levenshouding
De Mooij: "We beginnen nu met de vijf W's, werk- en rusttijden,
werkdruk, werkplek, werkwijze en werkhouding en werktaken. Eigenlijk
had dat uitgangspunt de 'L' van levenshouding moeten zijn. Mensen
zitten ontzettend opgefokt te werken. Ik heb eens een documentaire
gezien over een Japans of Koreaans bedrijf. Daarin werd door een
chef verplicht om al het werk neer te leggen en ontspanningsoefeningen
te doen. Wij vinden dat er raar uitzien, maar die mensen doen
dat niet voor niks. Ze hebben ontdekt dat het de effectiviteit
verhoogt en symptomen van RSI eruit houdt. In ons onderwijs zou
je best zo'n rust kunnen inbouwen. Met de workshops willen we
de mensen dat leren."
Niemans (fysiotherapeut, geeft de workshops): "Tijdens de
workshop gaan we met kleine groepjes proberen uit het hoofd te
treden en terug te gaan naar het lijf. Deelnemers moeten zich
bewust worden van spanning en ontspanning in de houding. Ook krijgen
ze ontspanningsoefeningen die ze zelf tijdens het werk kunnen
uitvoeren om verkramping tegen te gaan. Als vervolg op de workshop
kunnen ze deelnemen aan oefengerichte training in het sportcentrum.
Bij voldoende inschrijving kunnen we in april van start gaan.
We staan in de startblokken."
Gekkenwerk
Mooij: "Er is een groep waarvan we zeker hopen dat ze interesse
tonen en dat zijn de leidinggevenden. De  vraag is vaak: worden werkplekken
aangepast? Belangrijker is: worden leidinggevenden aangepast?
Die leidinggevende moet namelijk binnen zijn afdeling eens zeggen:
joh, ik constateer dat je te lang achter de computer zit, stap
er eens uit, ontspan eens wat."
Niemans: "Hetzelfde zag ik in het ziekenhuis. Ik gaf daar
voorlichting over RSI en stond voor een groep van twintig dames
van de polikliniek en niemand van de leiding. Als één
van die dames zegt dat ze pauze moet houden en het wordt niet
ondersteund door de leiding, dan heb je een probleem."
Melgers: "Dat geldt ook voor het onderwijs. Als dat zo is
ingericht dat een student vier uur lang in een practicum achter
een laptop zit te werken, dan kunnen wij het over houding en aangepaste
werkplekken hebben, maar dat heeft dan geen zin. Leidinggevenden
moeten weten wat de gevaren zijn voor RSI."
Niemans: "Kun je het maken om mensen te stimuleren om vier
maanden lang negen uur per dag achter een pc te zitten om een
werkstuk af te maken. Dat is gekkenwerk."
Melgers: "Als je ziet dat AIO's werk van acht maanden in
vier maanden willen doen, dan moet je daar als universiteit iets
mee. Misschien kunnen we ook eerstejaars tijdens het verplichte
lesprogramma mee laten lopen in een workshop. Je moet mensen opvoeden."
Niemans: "Het gevaar is dat er op deze universiteit een sfeer
hangt van uitblinken. Daarom zijn hier veel voorwaarden om klachten
te krijgen. Dan kun je niet volstaan met het uitdelen van een
papiertje met wat informatie." /.
'Of het ooit weer honderd procent
wordt, betwijfel ik'
Aafke Heringa is voorzitter van de Eindhovense Studentenvakbond
en studente. Een druk leven met veel verantwoordelijkheden bezorgden
haar een jaar geleden de eerste RSI-klachten. Een tijd lang kon
ze bijna niets meer. Inmiddels is ze op de weg terug.
 "Bij de landelijke studentenvakbond
is RSI bijna regel. Ik zat eens met zes mensen te vergaderen en
toen was de vraag wie er kon notuleren. Die had RSI, die had RSI
en die had RSI. Toen bleef er eentje over die nog kon schrijven."
"Het is een jaar geleden dat ik er last van kreeg. Mijn wijsvinger
deed pijn als ik met de muis klikte of als ik typte. Door mijn
bestuursfunctie kwam er veel werk op mijn schouders terecht. Ik
vroeg wel aan anderen of ze wat werk konden overnemen, maar uiteindelijk
deed ik toch veel zelf. Een bestuursfunctie is een verantwoordelijkheid,
mensen rekenen op me en ik deed het dus toch niet rustig aan.
Na verloop van tijd kon ik alleen nog maar mondeling werk doen.
Ik heb toen in allerlei werkgroepjes plaatsgenomen, ik zat de
hele dag te vergaderen. Zo had ik het gevoel dat ik nog iets nuttigs
deed."
"Ik had last aan mijn bovenarm en schouder. Het zijn verschillende
soorten pijnen zoals elektrische stootjes, tintelingen tot pijnsteken
en een branderig gevoel. Ik kon ook weinig kracht zetten. Een
tijdje schreef ik alleen met de hand, maar later ging dat ook
niet meer."
Dieptepunt
"Van de zomer was het op zijn dieptepunt. Toen kon ik bijvoorbeeld
mijn tanden niet meer poetsen of koken. Grote bewegingen gingen
nog wel, maar kleine bewegingen en dingen vastpakken zoals een
tas of een pan, dat ging niet meer. Ik kon mijn eigen naam niet
eens schrijven. Ik had tentamens en kon alleen maar lezen. Ik
leer het beste als ik samenvattingen kan maken en dingen opschrijf.
Maar dat was onmogelijk."
"Op het moment dat ik niet kon slapen van de pijn zocht ik
hulp. Ik ben toen naar een fysiotherapeut gegaan. Het was bij
mij een combinatie van te slappe spieren, stress en een verkeerde
werkhouding. Het gevaar is dat je te snel weer aan de slag gaat.
Dan ga je te ver en komt de pijn weer. Dat is heel moeilijk, want
ik geef niet graag iets uit handen. Ik ben op dit moment heel
langzaam weer wat aan het doen. Dan moet je denken aan een paar
regeltjes typen."
Kappen
"Als je voelt dat er iets aan de hand is, dan moet direct
kappen en naar een fysiotherapeut gaan. Dat is moeilijk, want
we werken te hard en we weten niet wanneer we moeten stoppen.
Dat is voor de economie heel goed, maar het gevolg is dat je alleen
maar arbeidsongeschikten overhoudt. Ik wijs mensen er wel op,
maar ze denken altijd dat het meevalt. Als ik vertel hoe het bij
mij is gegaan dan schrikken ze wel, maar gaan toch weer verder.
Wat betreft voorlichting moet er nog wel wat gebeuren. Ik ben
dan ook blij met het initiatief van de universiteit, maar ze kunnen
nog wel een stapje verder gaan. Zo moet die anti-RSI-software
(WorkPace red.) eigenlijk op alle computers geïnstalleerd
worden. De werkplekken van studenten en studentenbesturen moeten
ook echt verbeterd worden. Zo zijn alle studentenverenigingen
naar de kelder van het hoofdgebouw gegaan en daar kregen ze nieuw
meubilair. Later bleek dat dat meubilair van faculteiten kwam
en daar door de Arbo-dienst was afgekeurd. Studenten mogen daar
blijkbaar wel mee werken, terwijl zij ook onder de Arbo-wet vallen.
Ik probeer nu weer heel langzaam iets te doen. Ik kan bijvoorbeeld
weer mailtjes beantwoorden. Dat was onmogelijk. Ik ga ook weer
wat vakken volgen. Tekenen gaat bijvoorbeeld wel, andere vakken
niet. Ik heb ook tentamens mondeling gedaan."
"Ik moet heel streng voor mezelf zijn, maar dat is moeilijk.
Ik vind het ook vervelend om andere mensen te vragen om dingen
voor me te doen. Ik probeer nu een goed toetsenbord te vinden.
Ook heb ik verschillende muizen uitgeprobeerd, want ik denk niet
dat ik ooit nog met mijn vinger kan klikken. Ik probeer ook spraaksoftware
te regelen, maar daar moet je weer veel met de muis corrigeren.
Ik hoop na de zomer weer een beetje op gang te zijn.
Of het ooit weer honderd procent wordt, dat betwijfel ik."/.
Wat u nog niet wist
· Linkshandige zouden gevoeliger zijn voor RSI dan rechtshandige.
Zij lopen meer risico omdat apparatuur voor rechtshandige is ontworpen.
Daardoor is een linkshandige gedwongen onnatuurlijke en onhandige
bewegingen te maken. Dat stelt een Britse vakbond. Zij pleit voor
een onderzoek naar gezondheidsproblemen bij linkshandige.
· Studenten aan hogescholen en universiteiten
kunnen schade die ze oplopen door RSI verhalen op hun opleiding.
Het Bureau Beroepsziekten (BBZ) van de FNV wil ze daarbij helpen.
Volgens BBZ heeft de universiteit van Groningen haar studenten
verplicht een laptop aan te schaffen, wat in strijd is met de
Arbo-regels die sinds 1998 ook op studenten van toepassing zijn.
Een laptop geeft een verhoogd risico op klachten omdat toetsenbord
en beeldscherm niet onafhankelijk van elkaar kunnen bewegen. BBZ
denkt dat de claims in de miljoenen zullen lopen.
· Een kantonrechter in Middelburg bepaalde 4
december 2000 dat een transformatorenfabriek in Goes aansprakelijk
is voor RSI-schade die een werknemer bij het bedrijf opliep. De
zaak gaat waarschijnlijk door totaan de Hoge Raad. Op dit moment
lopen er zo'n honderd zaken die betrekking hebben op RSI-klachten.
· Kooktips voor RSI-patiënten zijn te vinden
op de website van Jeanne Doomen. Ze adviseert een magnetron, een
vriezer en een afwasmachine aan te schaffen. Om te ontspannen
tijdens het koken, raadt ze aan een prettig muziekje aan te zetten
en swingend te werk te gaan. Laat hierbij polsen, schouders, nek
en heupen heen en weer gaan en beweeg als een slappe pop. Jeanne
Doomen beseft dat het er wat vreemd uitziet, maar het is volgens
haar in elk geval goed voor de sfeer. Het is de vraag of een RSI-patiënt
er verstandig aan doet de website te bezoeken. www.jeanne-doomen.net/kooktips.html
· Muisgebruikers hebben niet vaker last van
RSI dan werknemers die achter een computer zonder muis zitten.
Dat blijkt uit een onderzoek van TNO Arbeid onder 1256 werkgevers
en 11.308 werknemers in Nederland, waaronder ruim 5400 kantoormedewerkers.
Honderd gevallen
De schattingen van het aantal RSI-patiënten in Nederland
lopen nogal uiteen. Het Centraal Planbureau voor de Statistieken
berekende twee jaar geleden dat ongeveer eenvijfde van de beroepsbevolking
in het jaar daarvoor RSI-klachten heeft gehad. De commissie-RSI
van de Gezondheidsraad hanteert een definitie van RSI als zijnde
klachten aan nek, schouders, armen, ellebogen, polsen, handen
en vingers. Rugpijn, pijn in heupen, knieën of benen horen
niet daarbij. Zij schat dat 11% van de beroepsbevolking RSI-klachten
heeft aan nek en schouders en 5% aan elleboog, pols of hand.
Bij de bedrijfsarts van de TU/e meldden zich in 2000 achttien
RSI-patiënten aan. Dit jaar waren dat er al zes. Als het
gaat om zogenaamde RSI-gerelateerde klachten liggen de aantallen
veel hoger. De bedrijfsarts hanteert voor RSI de definitie van
het Nederlands Centrum voor Beroepsziekten. In totaal zouden er
op de TU/e totaal zo'n honderd gevallen van RSI zijn.
RSI Sites
WWW-informatie over RSI is onder andere te vinden op de volgende
sites:
RSI-patiëntenvereniging: www.rsi-vereniging.nl
RSI-centrum Utrecht: www.rsi-centrum.nl
Ministerie SZW: www.stoprsi.nl
RSI startpagina: rsi.pagina.nl
Software in strijd tegen RSI
Een elektronisch wapen in de strijd tegen RSI is het computerprogramma
WorkPace. Het programma registreert het muis- en toetsenbordgebruik
en berekent op grond daarvan wanneer de gebruiker een pauze moet
nemen. Via kleine pop-up vensters wordt de gebruiker daarop attent
gemaakt. Als die de oproepen van het programma negeert, legt WorkPace
alles stil. Na verloop van tijd kan de computer weer gebruikt
worden.
Sinds 1 april 2000 heeft de TU/e een licentie voor het programma
in haar bezit. Kort daarop werd het voor alle medewerkers en studenten
mogelijk een versie van het programma te downloaden. Inmiddels
hebben 881 mensen de folder van WorkPace geopend. Hoe vaak het
programma is gedownload is niet bekend.
Vanaf 2000 is het programma op alle notebooks geïnstalleerd.
WorkPace is te downloaden via Outlook. Daar ga je naar Public
Folders, dan naar Software, voorts naar Standaard Software, daar
klik je Overig aan en dan WorkPace.
Informatie over WorkPace is te vinden op de site www.voorkomrsi.nl
Spraakherkenning op lange baan
De TU/e wil een spraakherkenningprogramma aanschaffen waarmee
RSI-patiënten worden ontlast. Hiervoor zijn al contracten
gesloten met het bedrijf Lernout&Hauspie.
Onlangs raakte het Belgische spraaktechnologiebedrijf echter ernstig
in opspraak nadat bleek dat er met cijfers is gerommeld. De TU/e
verwacht voorlopig geen levering van de programma's en heeft op
dit moment geen betaalbare alternatieven.
Meer weten?
Algemene informatie over RSI: Amso tel. 040 2474200 of surf naar
www.tue.nl/tue-algemeen/amso
Informatie over workshops en oefengerichte training: Frits Niemans
g.l.m.niemans@tue.nl
Folder en inschrijfformulier zijn te krijgen bij het sportcentrum
en Amso. Het inschrijfformulier is ook te vinden op bovenstaande
Amso-site.
|
|
Untitled Document
Wat is RSI?
RSI staat voor Repetitive Strain Injury. Het is een verzamelnaam
voor klachten aandoeningen die ontstaan aan nek, schouders, rug,
armen, ellebogen, polsen, handen en vingers. Die kunnen het gevolg
zijn van het langdurig maken van kortcyclische repeterende bewegingen.
Ook langdurig in eenzelfde houding werken kan een oorzaak zijn.
Vast staat dat stress, een hoge werkdruk en een slechte werkhouding
van invloed zijn op RSI. De klachten variëren van pijn, stijfheid
en tinteling in rug, ledematen of handen tot huidverkleuring,
verlamming en uitval van functies.
RSI is niet van gisteren. Al in de middeleeuwen leden monniken
aan schrijfkramp. Later kwamen daar de breiarm, de kappersarm,
de computerduim en vele andere aandoeningen bij.
Stadia
RSI wordt opgesplitst in drie stadia. In de eerste fase, de beginnende
fase, is sprake van tinteling, vermoeidheid of gevoeligheid in
rug, armen, polsen of handen. Buiten werktijd verdwijnen deze
symptomen.
In de gevorderde fase is een duidelijke pijn voelbaar. Symptomen
treden niet meer alleen tijdens het werk op. Dit kan zich uiten
in verlies van kracht of gevoelloosheid. Werken wordt moeilijk,
maar is nog wel mogelijk.
In de derde of blijvende fase wordt pijn heviger en deze eindigt
meestal in langdurig ziekteverzuim. Ook andere activiteiten zijn
bijna niet meer te doen. Zelfs het vasthouden van een pen kan
in dit stadium onmogelijk zijn.
Behandeling
Op dit moment wordt de voorkeur gegeven aan een multidisciplinaire
behandeling van RSI. Dat is een combinatie van fysiotherapie,
houdingstherapie, verbetering van werk- en thuissituatie en een
algehele verbetering van de conditie.
Medici kunnen nog geen garanties geven op herstel en vaak duurt
een behandeling minimaal een half jaar.
De industrie is volop bezig met het ontwikkelen van ergonomisch
deugdelijke werkplekken. Hierbij wordt onder andere gekeken naar
ondersteuning van de polsen, de houding van schouders en armen,
verstelbaarheid van stoelen en verstelbaarheid van beeldscherm
en toetsenbord. Volgens medici zit hierin maar een deel van de
oplossing./.
|
