A*STAR, het Agency for Science, Technology and Research in Singapore, is per 1 januari aanstaande de nieuwe werkgever van Martin Saerback, nu nog in dienst bij de TU/e-faculteit Industrial Design (ID) en Philips Research. Dit prestigieuze instituut voor topresearch kende Saerbeck dit jaar de Investigator Award 2009 toe en gaat nu dankbaar gebruik maken van zijn kennis op het gebied van robotsystemen en artificiële intelligentie. Saerbeck heeft met name grote belangstelling voor de sociale robot. “Voor mij is dat een robot waarmee je op een natuurlijke manier kunt communiceren door middel van spraak, gebaren en emotionele expressie”, licht hij toe.

Al tijdens zijn studie in het Duitse Bielefeld realiseerde Saerbeck zich hoe belangrijk natuurlijke communicatie met robots is. Hij betrapte zich er soms op dat hij zat te mopperen op een robot, in het volledige besef dat dit uiteraard niets uithaalt. Hedendaagse robots kunnen nog niet reageren op dit soort signalen, maar als het aan Saerbeck ligt, gaat dat in de toekomst wel gebeuren. Hij kwam in 2005 naar Eindhoven, trad als aio in dienst bij ID en deed tevens onderzoek bij Philips Research. De vruchtbare Eindhovense periode wordt nu afgesloten met een proefschrift waarin een systeem wordt gepresenteerd dat ontwikkelaars en ontwerpers moet ondersteunen bij het maken van sociale robots.

Kennis van digitale technologieën is een noodzakelijke voorwaarde om deel te kunnen nemen aan onze digitale samenleving. “Digitale techniek faciliteert in toenemende mate relaties tussen mensen en biedt een enorm scala aan diensten”, aldus Saerbeck. “De Europese Commissie heeft vastgesteld dat dertig tot veertig procent van de bevolking niet voldoende in staat is om deel te kunnen nemen aan onze informatiesamenleving. De toenemende complexiteit en autonomie van systemen maken de kloof tussen techniek en deze mensen ook nog eens dieper. Daarom zijn er nieuwe interactieve technologieën nodig om een makkelijke en natuurlijke interactie met de systemen te bewerkstelligen.”

Saerbeck ziet in dit kader een steeds grotere rol weggelegd voor robots. In Japanse en Amerikaanse huishoudens rukken de stofzuigende robots al op, vermomd als een schuifelende walkman. Maar ook voor professionele doeleinden worden steeds vaker robots ingezet. Philips Research heeft een robot ontwikkeld, de iCat, om de techniek van sociale interactie te onderzoeken. De robotkat heeft menselijke gelaatsuitdrukkingen en kan bijvoorbeeld glimlachen. Als er iets mis is, krijgt iCat opgewonden rode oortjes.

“Robots moeten veel gebruiksvriendelijker worden dan nu het geval is, hoewel je natuurlijk geen vriendjes met ze hoeft te worden”, zegt Saerbeck op besliste toon. “Neem als voorbeeld een mobiele robot. Als de batterij bijna leeg is, krijg je dat meestal op een display te zien of gaat er een waarschuwingslampje knipperen. Maar wat je ook kunt doen, is de robot steeds langzamer laten bewegen. Daardoor krijg je de indruk dat hij moe wordt en naar de thuisbasis wil rijden om uit te rusten. Als gebruiker hoef je eigenlijk alleen maar te weten wat je ziet. Als ontwerpers van complexe apparaten moeten we op zoek naar de makkelijkste manier om met complexiteit om te gaan.” Saerbeck voorspelt dat er op termijn een eind komt aan het bestaan van gedrukte gebruiksaanwijzingen. “Dat kan een robot veel beter. In de toekomst vraag je een apparaat hoe het werkt en dan krijg je gewoon antwoord. Het omgaan met apparaten wordt fundamenteel anders. We staan aan het begin van een heel nieuw begrip van technologie.”

Saerbeck presenteert in zijn studie een afgerond proefontwerp dat bedoeld is om ontwikkelaars en ontwerpers uit te rusten met kennis, softwareapplicaties en een ontwikkelingsomgeving bij het maken van nieuwe toepassingen voor sociale robots. In het kader van zijn promotieonderzoek voerde Saerbeck ook twee casestudies uit, waarbij de door hem ontwikkelde software is toegepast. Op de Internationale School in Eindhoven is een applicatie voor studiebegeleiding getest. “Onderwijzen is in essentie een sociale taak. We leren nu eenmaal beter als er een leraar in de buurt is om, waar nodig, te helpen. Deze casestudy heeft veel praktische ervaring opgeleverd die van pas zal komen bij het ontwerpen van sociale robots. De kinderen bleken in ieder geval positief te reageren op het sociale gedrag van de robot”, aldus Saerbeck.

Nu zijn Eindhovense dagen er bijna opzitten, maakt Saerbeck zich vol verwachting op voor zijn nieuwe baan in Singapore. Jaren geleden begon hij met vooruitziende blik al aan een studie Chinees. “Een zeer uitdagende baan op topniveau”, zegt hij. “Ik werk daar samen met wetenschappers uit de hele wereld. Steeds meer onderzoeksinstellingen voeren hun investeringen op het gebied van de sociale-interactietechnologie fors op. Ik verwacht dat de resultaten uiteindelijk ook in de alledaagse elektronica terecht zullen komen.” (SP)/.